ZAMLAR, FAHİŞ FİYAT ARTIŞI, ZİNCİR MARKETLER… / Alper Doğan

Alper Doğan

ZAMLAR,

FAHİŞ FİYAT ARTIŞI,

ZİNCİR MARKETLER…

     Halkın gözünde belki de en büyük dert şu aralar bu, ancak konuya doğruları-eğrileriyle muttali olmazsak işte dün ki Bim Ceo'su mevzuunda ki gibi farkında olmadan trollenir, “Karşı Mahalle”nin goygoylarıyla-paylaşımlarıyla gaza gelir yanlış adamları döveriz.

     İyi de neden anlayamıyoruz, olayı neden sondan-başa doğru okuyoruz? Sıralama şöyle olmalı, Serbest Piyasanın dinamik oyuncuları yani Reel Sektörün baş aktörleri olan "Ana Üreticiler, Fabrikalar, İthalatçılar, Distribütörler, Dağıtım Kanalları ve sonra Zincir Marketler" irdelenmeli, kaldı ki Zincir Marketler burada en son sırada ki suçlulardır. Çünkü hâlâ en ucuza mal satan onlardır, ayrıca önemli bir Gelir Vergisi, Kdv, Sgk primi vb. yüklü bir Vergisel Akar’la, geneli kaçaksız ciddi bir İstihdam oluşturuyorlar.

     Soruna eğilirken çözümden önce algılara, olgulara ve bir de realitelere bakalım. Zincir Marketlerin rafına gelmeden önce bu ürünleri birileri üretiyor, birileri pazarlıyor, birileri dağıtıyor ve sonra birileri satıyor değil mi? Bu korelasyon ağına bakmadan, Zincir Marketlere Ana Üreticiler tarafından periyodik/dönemsel kesilen faturalar bazında rakamlar incelenmeden yalnızca Zincir Marketin etiket fiyatına bakarsak konu kadük olur ve beklenen ucuzlama gerçekleşemez! Önce bunlar incelenmeli ve bir disipline sokulmalı sonra en önemli adım atılmalı. Nedir o? Birçok kapsamda zaten yıllardır uyguladığımız; “TAVAN FİYAT UYGULAMASI.” Gıda ve türevleri için de uygulamaya konulmalı!

     Efendim kaos çıkar, reel sektörden kopuşlar-kaçışlar olur, şu firma fabrikayı küçültür, bu çeker-gider, diğeri yatırım yapmaktan vazgeçer, öteki parasını gidip dolara yatırır, beriki faize yatırırmış. Yahu bunu yapan zaten yapıyor, geneli bunların hiçbirini yapmaz. Çünkü bizim kadar kârlı ülke bulamazlar! Ha, yiyen yapsın, yükseltirim ihracatta vergiyi, kaldırırım teşvikleri, sektöre göre kapsam daraltır, o İhracatı yaptırtmam!

     Kime mal satacaklar görelim?

     "Devletim ulan ben," gırtlaklarına çöker perişan ederim. Olmadı mı? Vergi denetiminden başlarını kaldıramazlar, kapışacak olan buyursun. İş Güvenliği prosedürüyle duman ederim ki; hepsinin açığı var, uğraşıp dursun millete yaptıkları gibi biraz da onlar kaybetsinler. Hadi bakayım; 40 katır mı, 40 satır mı?

     İşin realitesi net budur. 1,5 senede 4 katına çıkan fiyat olabilir mi?

     Marketler suçludur tamam ama inceleme ana üreticilerden başlatılmalı! Çünkü market, üreticinin her ay %10-15 zam yaptığı ürünü alıp üstüne sabit kârını koyup satıyor. İstisnalar dışında genel durum bu. Oysa asıl malı götüren deveyi hamuduyla yutan ana üreticiler ve distribütörlerdir.

     Sağlama yapmak çok kolay. Üç harfliler fiyatları yükseltiyorsa, devlet idaresindeki Tarım Kooperatiflerinde fiyatlar nasıl, çok mu ucuz? Yahu nasıl olsun, ya aynı ya da bazı ürünler 3 kuruş ucuzken çoğu ürün zincirlerden de pahalı. Çünkü aynı üreticilerden mal alıyorlar! 40.000 şubesi olan zincir mi yoksa 1.000 şubesi olan mı ucuza mal alır? Bakınız medya ve sosyal medya konuyu kısmen doğrulayarak kısmen de maniple ederek bizi başka bir mecraya evirmeye uğraşıyor! Düşünün bakalım; 85 milyonun sofrasına her gün milyonlarca kilo et, süt, tavuk, salam, sucuk, makarna, peynir, şeker, patates, salça, pirinç, bulgur, deterjan, bisküvi, yoğurt vb. muhtelif ürünü yollayan, öncelikle bu ürünleri üreten ve fiyatlarını belirleyen kim?

     Zincir Marketler mi? Hayır değil. onlar sadece bazı ürünlerde kendi markalarıyla fason ürettirdikleri mallardan ve bir de ara dağıtım kanallarında kurdukları şirketlerden dolayı çevirdikleri filmlere dair suçlanabilirler. Peki ya asıl onların sattığı ürünlerin %80’ini üreten ana üreticiler yani fabrikalar kim?

     Bunları neden kimse suçlamıyor?
     Neden kimse bu firmalardan bahsetmiyor?

     Gelelim dün ki BİM Ceo'su konusuna. Aslında adam tepkisinde haklı ama usul hatası yaptı. Açıklamalarında dile getirdiği konuları ki çoğunda haklı da olsa son yıllarda ülkemizin-hükümetin başarılarına dönük yaptığı çok önemli katkıları hasebiyle müstesna bir pozisyonda olan kişilere karşı imâlardan kaçınmalıydı. MHP lideri Devlet Bahçeli'nin haklı serzenişlerini milletimizin bu konuya bakışı gibi görmeli, Bim gibi dev bir kurumsalın o konumda ki tepe yöneticisi olarak bunlara aşina olmalı, bu haklı şikayetlere dair olgunlukla, kişiselleştirmeden açıklama yapmalıydı.

     Ancak sorunun özü itibarıyla bu durum konuya gerçekçi yaklaşmamızın önüne de geçmemeli. Sonuçta adam gereksiz, aşırı tepki verdi ama birçoğumuz da dün resmen trollendik! Zincir Marketlere yönelik o Ceo'nun açıklaması sonrası dikkat edin "bir kesim" halkı kışkırtırcasına goygoy yarışına giriştiler. Konuya dönersek, o marketleri fiyatları yükseltip halkı soymakla suçluyoruz, tamam da, peki hepimizin evi, barkı, ailesi buna bağlı alım, satım, harcamasına matuf temel gıdayı daha ucuza satan var mı? Mahalle arası marketler hatta bizim tüketim'den TKK'ya, Rami'ye, İstoç'a neredeyse büyük toptancılardan bile ucuz oldukları gerçeğini ne yapacağız?

     ÜFE'yi oluşturanlara neden ses çıkartmıyoruz da komisyoncu mantığıyla mal satan adama kızıyoruz? Sanki bizler Katili yanlış yerde arıyor, yanlış adamı suçluyoruz!

     Bakınız, milimetrik net rakam zikredeyim. Tanıdığı olan gidip kontrol edebilir. Geçen sene 800 gr Petibör Bisküvi'yi 7,36 TL'ye zincirlere fatura eden satıcı firma, bu yıl aynı ürünü 25 TL'ye nasıl oluyor da satabiliyor? Ürün birebir aynı, gramajı aynı, ambalajı aynı, kalitesi aynı! Geçen yıl Bim, A101, Şok, vb. bu ürünü 7.36 ' TL'ye alıp 9-10 TL aralığında satıyor iken bu yıl 25 TL 'ye alıp 29 TL 'ye satıyorsa, asıl suçlanması gereken kim?

     Geçen yıl 34 TL/Kg fatura ettiği taze kaşarı bu yıl aynı üretici nasıl, neden, niçin 96 TL 'ye satıyor? Bim geçen yıl bunu 34 TL'e alıp 38 TL'ye satıyor iken bu yıl aynı ürünü 96 TL'ye alıp 105 TL'ye satıyorsa ve biz de bu gürültü arasında ufalanıp, sinirden kulaklarımızdan şimşekler çıkarırken, birilerini suçlayacaksak önce kimi suçlamalıyız?

     Zincir Marketleri mi, üretici X-Y-Z firmalarını mı?

     Tabi hep nal'ına olmaz biraz da mıh'ına vuralım. Yahu ben Devletim arkadaş; fındık'dan çay'a, hububat'a, vb. 'ne kadar fiyatı ben belirlemiyor muyum? Taksi ücretinden, ekmek fiyatına, ilaç alımında Euro bazlı Bakanlık listesinden Benzin-Mazot-Lpg'ye, özel elektrik üreticisinden, altın ticaretine, binlerce kalem ürün ve hizmette olduğu gibi gıdaya da TAVAN FİYAT UYGULAMASI konmalı!

     Halkın ve hükumetin dibini oyan bu belaya; hayallere sığmayacak işleri başarmış olan Reis ve Devletin temsilcisi olan idarecilerimizin-hükumetimizin itibarına kurşun atan şu gerçek gıda tetikçilerine neden bu prosesleri uygulamıyoruz?

     Ha bunun karşılığı mı olur? Efendim çok üstlerine gidersek ihracata mı yüklenirler, iç piyasaya sınırlı mı mal verirler? Haydi yapın da görün Devletin gücünü! Kumaş'tan, cam eşyaya, 50 küsur GTP'yi yıllardır uygulamada tutarak belli sektörlerde üretimin canlılığını koruyan bu Devlet bakın size ne yapıyor?

     Birçok farklı sektörde, üründe, hizmette TAVAN FİYAT UYGULAMASI yaptığımız gibi bundan böyle gıda üreticilerine dönük kapsamlı, mamul-yarı mamul dahil olarak reel sektörde de TAVAN FİYAT UYGULAMASI başlatılmalıdır!