Gönül Erleri

9 Aralık 2020 Çarşamba

RİYÂZÜ'S SÂLİHÎN'DEN HADİS-İ ŞERİFLER ♥ ✿ܓ ♥ AİLENİN DİN EĞİTİMİ

RİYÂZÜ'S SÂLİHÎN

(38)

AİLENİN DİN EĞİTİMİ

AİLESİNE, ÇOCUKLARINA VE

İDARESİ ALTINDA BULUNANLARA

ALLAH’A İTAATKÂR OLMAYI EMRETMEK VE

ONLARI ALLAH’A KARŞI GELMEKTEN SAKINDIRMAK,

KENDİLERİNİ EĞİTMEK VE

DİNİN YASAKLARINDAN UZAKLAŞTIRMAK

Âyet-i Kerimeler

1) “Ailene namaz kılmayı emret! Kendin de namaza dört elle sarıl..!”

Tâhâ sûresi (20), 132

İnsanın en çok muhtaç olduğu şey gönül huzurudur. Gönül huzuru Allah’a yaklaştıkça duyulur. Allah’a yaklaşmanın yolu ise ona ibadet etmektir. Kulu Allah’a en fazla yaklaştıran ibadet namazdır. Fakat insanların çoğu bu gerçeği bilmez. Ailesinin maddî ihtiyaçlarını temin ederek mutlu olmalarına gayret eden bir kimse, onları mânen mutlu edecek şeyin namaz olduğunu düşünmeli, kendilerine namaz kılmayı tavsiye etmeli, namaz kılmayı bilmiyorlarsa, öğrenmelerini sağlamalıdır. Ayrıca kendisi de bu konuda onlara güzel örnek olmalıdır.

Allah Teâlâ insanın mutlu olmasını arzu ettiği için her şeyi ona faydalı olacak şekilde yaratmıştır. Bütün bunlara karşılık insandan tek bir şey istemektedir:

Kendisine ibadet etmek...

Cenâb-ı Hak kendisine ibadet edilmesini, ibadete muhtaç olduğu için değil, kulunun ibadet etmeye ihtiyacı olduğu için ister. Zira O, kulunu, ancak ibadetle huzura erecek bir yapıda yaratmıştır. Aile reisi, işte bu sebeple eşine ve çocuklarına namaz kılmayı tavsiye etmeli, onları mutlu ve huzurlu bir hayata hazırlamalıdır.

2) “Ey imân edenler! Kendinizi ve ailenizi ateşten koruyunuz.”

Tahrîm sûresi (66), 6

Âyet-i kerîmenin devamı, oldukça ürperticidir. Burada, yakıtı insan ve taş olan cehennem ateşinden, insanın kendisini ve ailesini koruması istenmektedir. Aile reisi hem kendinden, hem de diğer aile fertlerinden sorumludur. “Hepiniz çobansınız. Hepiniz güttüğünüz sürüden sorumlusunuz” hadisinin devamında Peygamber Efendimiz bu gerçeği dile getirmiştir.

Aile reisi, aile fertlerini ateşten nasıl koruyacaktır? Bunun cevabı şudur:

Onlara Allah’dan korkmalarını ve O’nun buyruklarına karşı gelmemelerini tavsiye edecektir. Tavsiyenin yeterli olmadığını, tavsiye ettiği şeyleri delilleriyle birlikte öğretmek gerektiğini düşünerek İslâmiyet’i anlatacak veya öğrenmelerine yardımcı olacaktır.

İnsanın hem kendisini hem de ailesini ateşten koruması pek anlamlı bir emirdir. Bu ancak ilâhî buyrukları bizzat yapmakla, yasaklardan öncelikle kendisi sakınmakla ve böylece ailesine güzel örnek olmakla mümkündür.

Hadis-i Şerifler

300) Ebû Hüreyre radıyallahu anh şöyle dedi:

Hz. Ali’nin oğlu Hasan radıyallahu anhümâ, sadaka edilen hurmalardan birini alıp ağzına atmıştı.

Bunu gören Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
- “Kaka, kaka! At onu..! Bizim sadaka edilen şeyleri yemediğimizi bilmiyor musun?” buyurdu.

Buhârî, Zekât 60, Cihâd 188;

Müslim, Zekât 161

Bir rivayete göre şöyle buyurdu:

“Bize sadaka helâl değildir, bilmiyor musun?”

Müslim, Zekât 161

Açıklamalar

Hadîs-i şerîfin önce konumuzla doğrudan ilgili olmayan yanını açıklayalım. Peygamber Efendimiz’in ve ailesinin sadaka ve zekât olan şeyleri neden yemediğini öğrenelim. Başka bir hadîs-i şerîften bu olay hakkında biraz daha fazla bilgi alıyoruz:
Bir gün Peygamber Efendimiz Mescid-i Nebevî’de kucağına küçücük torunu Hz. Hasan’ı almış, zekât olarak toplanan hurmaların dağıtılmasını kontrol ediyordu. Hasan oradan bir hurma alıp ağzına atıverdi. Bunu gören Resûlullah Efendimiz onun ağzından hurmayı alıp attı.

Oradaki sahâbîlerden biri Hz. Hasan’ın üzüleceğini düşünmüş olmalı ki:

- Hurmayı çocuktan almasaydın! diyecek oldu. O zaman Resûlullah Efendimiz:
- “Biz Muhammed âilesine sadaka helâl değildir”, buyurdu.

Acaba sadaka nasıl bir şeydir ki, Hz. Peygamber’e ve onun ailesine helâl değildir?

Hadisleri en iyi açıklayan yine hadislerdir. Peygamber Efendimiz’e ve onun ailesine sadakanın neden helâl olmadığını da şu hadîs-i şerîf açıklamaktadır:

“Şüphesiz bu sadakalar, insanların kirleridir. Bunlar ne Muhammed’e helâldir, ne de Muhammed ailesine”

(Müslim, Zekât 168; Nesâî, Zekât 95).

Efendimiz’in bu ifadesinin bir teşbih ve bahsettiği kirin mânevî bir kir olduğunda şüphe yoktur.

Peygamber Efendimiz bu konuda çok titiz davranırdı. 590 numaralı hadiste göreceğimiz üzere bir defasında yolda bir hurma görmüştü. “Onun sadaka olmadığını bilsem yerdim”, buyurdu. Yine bir gece yatağının altında bulduğu hurmayı ağzına atıp yedi. Sonra bu hurmanın sadaka hurmasından düşmüş olabileceğini düşünerek sabaha kadar uyuyamadı. Kendisine sunulan yiyeceklerin hediye mi, yoksa zekât mı olduğunu özellikle sorar, hediye ise yer, değilse ashâbına verirdi.

İşte Efendimiz yasaklar karşısında böylesine titizdi. Onun soyundan gelen kimseler, hatta âzatlı köleleri bile sadaka ve zekât malı yemezlerdi.

Şimdi asıl konumuza gelelim.
Bu hadîs-i şerîf Peygamber aleyhisselâm’ın torununu nasıl terbiye ettiğini, bilmediği bir konuyu ona nasıl öğrettiğini gösteriyor.

Terbiye ve din eğitimi küçük yaşlarda başlar. Zira ağaç yaşken eğilir ve istenen şekli alır. Yıllar sonra onu eğmek imkânsızlaşır. Çocuğun körpe zihnine yapılan bir telkin, taşa yazılan yazı gibi kalıcı olur. Yıllar onu silemez.

Çocuğu terbiye etmenin şekli de önemlidir. Her şeyden önce çocuğa anlayacağı dille hitap etmelidir. Peygamber aleyhisselâm’ın o zamanlar çok küçük olan Hz. Hasan’ı “kaka, kaka!” diye uyarması, bu gerçeği göstermektedir.

Resûlullah Efendimiz’in sevgili torununa “yeme onu!” demekle kalmayıp sadaka hurmasını neden yemeyeceğini açıklaması, terbiyenin bir başka önemli yönüdür. Zira çocuk bir şeyin kendisine neden yasaklandığını merak eder. Yasağın gerekçesi kendisine anlatılınca tatmin olur. Bu da bizi şu önemli sonuca götürüyor:

Çocuğa dinî terbiye veren kimse bilgili olmalıdır. Ona doğru bilgi vermelidir. Birçoğumuzun başından geçmiştir. Sağlam bir din kültürüne sahip olmayan bazı yaşlı büyüklerimiz, dinî emir ve yasakların veya kâinatta olup bitenlerin mâhiyetini bilmezler. Fakat o konularda çocuğa kulaktan dolma yanlış bilgileri aktarırlar. Bu yanlışlar bazen ömür boyu devam edip gider.

Bir önemli husus da, “Canım, bu daha çocuktur. İleride öğrenir” diye ihmâl etmeden, hatanın görüldüğü yerde, uygun bir şekilde düzeltilmesidir.

Hadis-i Şeriften Öğrendiklerimiz

Hz. Peygamber’in soyuna zekât ve sadaka almak haramdır.
Çocuklara daha küçük yaşta helâli ve haramı öğretmek suretiyle dinî terbiye vermelidir.
Çocuğu eğitirken anlayacağı dille konuşmalıdır.
Çocuğa bir şeyi yasaklayınca, ona bunun sebebini de söylemelidir.

301. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in üvey oğlu, Ebû Seleme Abdullah İbni Abdülesed’in öz oğlu Ebû Hafs Ömer şöyle dedi:

Ben Hz. Peygamber’in himâyesinde yetişen bir çocuktum. Yemek yerken, elim yemek tabağının her yanına giderdi. Bunun üzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana şöyle buyurdu:

“Oğul, besmele çek! Sağ elinle ye! Hep önünden ye!”

O günden sonra buyurduğu gibi yedim.

Buhârî, Et`ıme 2, 3; Müslim, Eşribe 108.

Ayrıca bk. İbni Mâce, Et`ıme 8

Ömer İbni Ebû Seleme

Hadisimizin râvisi Ebû Hafs Ömer İbni Ebû Seleme, Ümmü Seleme annemizin Peygamber Efendimiz’le evlenmeden önceki kocası Ebû Seleme Abdullah İbni Abdülesed’den olma oğludur. Ömer’in babası Ebû Seleme Resûlullah Efendimiz’in halasının oğlu ve süt kardeşiydi. Karısıyla birlikte hicretin dördüncü yılında Habeşistan’a hicret etmişti. Ömer iki yıl sonra orada doğdu.

Ebû Seleme vefat edince, Efendimiz Ümmü Seleme ile evlenerek onu ve dört çocuğunu himâyesine aldı. Bu dört çocuktan biri Ömer’di. İşte onun “Ben Hz. Peygamber’in himâyesinde yetişen bir çocuktum” derken anlatmak istediği, o mutlu yıllardır.

Hz. Peygamber’den on iki hadis rivayet etmiş olan Ömer, Hz. Ali devrinde Bahreyn valiliği yaptı. 83 (702) yılında Medine’de vefat etti. Allah ondan razı olsun.

Açıklamalar
Bu hadîs-i şerîfte Peygamber Efendimiz, bir çocuğa yemek âdâbını öğretmektedir.

Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem vefat ettiğinde Ömer henüz dokuz yaşında olduğuna göre, bu olay meydana geldiğinde herhalde daha da küçüktü.

Resûl-i Ekrem, bir önceki hadiste de belirtildiği gibi, bu küçük yavruya anlayacağı dille ve basit ifadelerle hitap etmektedir:

“Oğul, besmele çek!

Sağ elinle ye!

Hep önünden ye!” sözleri ne kadar sâde, mûnis ve gönül okşayıcı! Şefkat Pınarı Efendimiz herkese olduğu gibi üvey oğluna karşı da böylesine yakın ve sıcak! İslâm’ın yemek yeme edeplerini ona güzel bir üslûpla öğretiyor.

Bu hadîs-i şerîfin bazı rivayetlerinde Efendimiz’in “Sofraya yaklaş, yavrucuğum!” diye söze başladığı görülmektedir (İbn Hacer, el-İsâbe, II, 519). Demek ki sofraya mümkün olduğunca yakın oturmalıdır. Sonra Efendimiz ona besmele çekmesini tavsiye ediyor. Demek ki yemeğe “bismillâh” diye başlanacaktır. Şayet besmele çekmek unutulmuşsa, hatırlandığı zaman, yine Resûl-i Ekrem’in bir başka hadiste öğrettiği gibi, “baştan sona bismillah” denecektir. Sofradakilerden birinin herkesin duyacağı şekilde besmele çekmesi, ötekilerin de besmeleyi hatırlamasına yardımcı olur. Bir kişinin besmele çekmesi, sofradan şeytanı uzaklaştırmaya yetmekle beraber, herkesin ayrı ayrı besmele çekmesi uygun olur.

Besmele çekilmediği zaman,

-Efendimiz’in buyurduğu gibi şeytan o yemeğe ortak olur ve birlikte yer.

Bir şey içerken de besmele çekmelidir. Hatta ilaç içerken bile bu sünnete uymalıdır.

Yemeğin sonunda “el-Hamdü lillâh” demenin İslâmî bir görgü kuralı ve bir sünnet olduğu başka rivayetlerde görülmektedir.

Efendimiz’in sağ elle yemek yemeyi tavsiye etmesi, bunun müslümanların bir özelliği olduğunu gösterir. “Sakın sol elle yeyip içmeyin! Çünkü şeytan da sol elle yer, içer” hadîs-i şerîfi (Müslim, Eşribe 104-106) bu yasağın gerekçesi durumundadır. Resûl-i Ekrem Efendimiz’in bu konuya pek önem verdiğini, sol elle yeyip içmeyi uygun görmediğini şu olay daha canlı bir şekilde ortaya koymaktadır:

161 numaralı hadiste geçtiği üzere adamın biri Peygamber aleyhisselâm’ın yanında sol eliyle yemek yiyordu. Resûl-i Ekrem ona:
- “Sağ elinle ye!” buyurdu.

Adam:

- Yapamıyorum, diye cevap verdi. Adam yapamadığından değil, kibirli olması sebebiyle bu uyarıdan alınmış ve böyle ters bir cevap vermişti. Bunu anlayan

Efendimiz ona:

- “Yapamaz ol!” buyurdu.

Râvinin anlattığına göre, adam elini ağzına kaldıramadı.

Sağ tarafın dinimizde ayrı bir önemi vardır. Ayakkabı ve elbise giyerken sağdan başlamak, bir yere sağ ayağını atarak girmek, bir yere girerken çıkarken sağda bulunanlara öncelik hakkı tanımak da birer sünnettir.

Yemek yerken hep önünden yemek, başkalarının önüne uzanarak onları rahatsız etmemek, İslâmî görgü kurallarından biridir.

Hadisimizin sonunda Ömer İbni Ebû Seleme, Peygamber aleyhisselâm’ın öğrettiği bu görgü kurallarını hayatı boyunca uyguladığını söylemektedir. Onun gibi Peygamber terbiyesiyle yetişmiş birine yakışan elbette budur. Bizim gibi müslümanlara yakışan da, kendisini görme bahtiyarlığına eremediğimiz Peygamber Efendimiz’in sünnetlerini öğrenmek ve hayatımızı o sünnetlerin ışığıyla aydınlatmaktır.

Yemek yeme edebi anlatılırken bu ve benzeri konular elli ayrı hadiste ele alınacaktır (bk.729-779 numaralı hadisler). Hadisimizi 729 ve 741 numarayla tekrar okuyacağız.

Hadis-i Şeriften Öğrendiklerimiz

Sofraya mümkün olduğu kadar yakın oturmalıdır.
Yemeğe besmeleyle başlamalıdır.
Yemeği sağ elle yemelidir.
İnsan yalnız başına bile yese, hep önünden yemelidir.
İşte bu ve benzeri dinî görgüleri çocuklara küçük yaştan itibaren öğretmelidir.
Ashâb-ı kirâmın yaşça küçük olanlarının bile Peygamber sünnetine ne kadar bağlı oldukları görülmektedir.

302. İbni Ömer radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken dinlemiştir:

“Hepiniz çobansınız; hepiniz güttüğünüz sürüden sorumlusunuz. Devlet reisi de bir çobandır ve sürüsünden sorumludur. Erkek ailesinin çobanıdır ve sürüsünden sorumludur. Kadın kocasının evinin çobanıdır ve sürüsünden sorumludur. Hizmetkâr efendisinin malının çobanıdır; o da sürüsünden sorumludur. Netice itibariyle hepiniz çobandır ve güttüğü sürüden sorumludur.”

Buhârî, Cum`a 11, İstikrâz 20, İtk 17, 19,

Vesâyâ 9, Nikâh 81, 90, Ahkâm 1;

Müslim, İmâre 20.

Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, İmâre 1, 13;

Tirmizî, Cihâd 27

Açıklamalar

285 numaralı hadîs-i şerîfte bu hadîsin yine İbni Ömer radıyallahu anhümâ’dan gelen bir başka rivayeti açıklanmıştı.

Resûlullah Efendimiz, dünyada sorumsuz kimse bulunmadığını belirtmektedir. İnsan olan herkes sorumludur. Allah Resûlü bu gerçeği dile getirirken, en sorumlu kimse olan devlet başkanıyla söze başlamıştır. Önceki rivayette devlet başkanı yerine âmir dendiğini görmüştük. Devlet reisi devletin başı olması sebebiyle en büyük âmir, en önemli şahsiyet, dolayısıyla en sorumlu kimsedir.

Merhum şâirimiz Mehmed Âkif, İslâm’ın büyük halifesi Hz. Ömer’in devlet başkanı olarak hissettiği bu ağır vebâli şöyle dile getirmişti:

Kenâr-ı Dicle’de bir kurt aşırsa bir koyunu gelir de adl-i ilâhî sorar Ömer’den onu Devlet başkanı olan kimse, sorumluluğu böylesine büyük olduğu için, bütün gayretini sarf ederek görevini hakkıyla yapmaya çalışacak, haksızlığa meydan vermeyecektir.

Hadisin bizi burada özellikle ilgilendiren kısmı, erkeğin ailesinin çobanı olduğunu ve idaresi altındaki kişilerden sorumlu bulunduğunu belirten ikinci şıkkıdır. Bir kimsenin ailesi, geçimlerini üstlendiği insanlardır. Bunlar genellikle onun eşi ve çocuklarıdır. Annesi ve babası gibi yakınları yardıma ve korunmaya muhtaç iseler, aynı şekilde onların da yiyeceklerini, giyeceklerini, hayatlarını devam ettirmek için gerekli diğer ihtiyaçlarını temin edecektir.

İnsanın ailesine karşı sorumlu olduğu bu maddî ihtiyaçların yanında bir de mânevî ihtiyaçlar vardır. Onlara inanmaları gereken din esaslarını, yapmaları gereken ibadet esaslarını ve uymaları gereken ahlâk esaslarını öğretmek, aile reisinin sorumluluğu altındadır. Bu mânevî ihtiyaçların onlara verilmesi maddî ihtiyaçlardan daha önemli ve önceliklidir. Zira bir insan fakirse, ailesine karşı sorumluluğu bir ölçüde düşecek ve onlara imkânı ölçüsünde bakabilecektir. Fakat onların mânevî eğitimlerini sağlamak parayla doğrudan ilgili olmadığı için omuzlarındaki bu sorumluluk hiçbir şekilde düşmeyecektir. Çünkü Allah Teâlâ konumuzun başlığında okuduğumuz âyetlerin birinde:

“Ey imân edenler! Kendinizi ve ailenizi ateşten koruyunuz” buyururken bu mânevî sorumluluğu kasdetmiştir. “Ailene namaz kılmayı emret” buyururken, onlara namaz kılmayı öğret ve bu görevi devamlı yapmalarına yardımcı ol demek istemiştir. Peygamber Efendimiz’in bu konudaki buyruklarından bir kısmı aşağıdaki hadislerde gelecektir. Şayet bir kimse çocuklarına din eğitimi vermemiş, onlar da bilgisizlik yüzünden günah kapanına yakalanmışlarsa, çocuklarının kazandığı günahın bir o kadarı, eğitimlerini ihmâl eden sorumlu şahsa yazılacaktır.

Hadisimiz herkesi üstlendiği görevlerden sorumlu tutmaktadır. Bir kadın kocasının evini koruyup gözetmekle, bir hizmetkâr kendisine teslim edilen şeylere zarar vermemekle görevli ve bu konudaki aksamalardan sorumludur.

Hadisten Öğrendiklerimiz

İnsanlar görevlerinden âhirette Allah’a, dünyada yöneticilere karşı sorumludur.
Sorumluluk insanın üstlendiği görevin cinsine ve önemine göre değişir.
Devlet başkanı yönettiği kişilerin maddî ve mânevî ihtiyaçlarının temin edilmesinden sorumludur.
Çocuğun geçimini üzerine alan kişinin, özellikle babanın ona din eğitimini vermesi en başta gelen görevidir.
Kadın kocasının evinin yönetiminden ve korunmasından sorumludur.
Hizmetkâr kendisine emânet edilen işi en iyi şekilde yapmaktan sorumludur.

303. Amr İbni Şuayb babası Şuayb’dan, o da dedesi Abdullah İbni Amr İbni Âs radıyallahu anh’den Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet etti:

“Çocuklarınıza yedi yaşındayken namaz kılmalarını söyleyiniz. On yaşına bastıkları hâlde kılmazlarsa kendilerini cezalandırınız yataklarını da ayırınız.”

Ebû Dâvûd, Salât 26

Amr İbni Şuayb

Tercüme-i hâli 140. hadîs-i şerîfte verilen büyük sahâbî Abdullah İbni Amr İbni Âs’ın torunu Şuayb’ın oğludur. Babası Şuayb İbni Muhammed de bir muhaddis idi. Babasından başka Saîd İbni Müseyyeb, Urve İbni Zübeyr ve İbni Şihâb ez-Zührî gibi tâbiîn neslinin tanınmış muhaddislerinden okudu. Büyük dedesi Abdullah İbni Amr’ın Resûlullah Efendimiz’in ağzından yazdığı hadisleri ihtivâ eden es-Sahîfetü’s-sâdıka adlı eser ona intikal etti. Devamlı surette Tâif’te oturan Amr, sık sık Mekke’ye gider ve bu hadisleri talebelerine rivayet ederdi.

118 (736) yılında Tâif’te vefat etti. Dedesi Amr’ın tercüme-i hâli de 332 numaralı hadiste gelecektir.

Allah onlardan razı olsun.

Bu hadîs-i şerîf, bir sonraki hadisle birlikte açıklanacaktır.
304. Ebû Süreyye Sebre İbni Ma`bed el-Cühenî radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Çocuğa yedi yaşındayken namaz kılmayı öğretiniz. On yaşına bastığı hâlde kılmazsa, cezalandırınız.”

Ebû Dâvûd, Salât 26;

Tirmizî, Mevâkît 182

Ebû Dâvud’daki hadis şu meâldedir:

“Çocuk yedi yaşına girince, namaz kılmasını söyleyiniz.”

Ebû Süreyye Sebre İbni Ma`bed el-Cühenî

Hayâtı hakkında kaynaklarda fazla bilgi yoktur. Medine’de yaşadığı, Hendek Gazvesi’ne ve daha sonraki gazvelere katıldığı ve 60 (680) yılı civarında vefat ettiği bilinmektedir. Allah ondan razı olsun.

Açıklamalar

Bu iki hadîs-i şerîfte, çocuklara verilmesi gerekli bazı eğitim ve öğretim esasları ele alınmaktadır.

Bunlardan birincisi, yedi yaşına basan çocuğa namazın öğretilmesidir. Dinin yaşandığı bir aile çevresinde yetişen çocuk, etrafını tanımaya başladığı günden itibaren namazla tanışır. Kulluğu en güzel şekilde simgeleyen bu ibadet onun ilgisini çeker. Büyüklerini taklid ederek tıpkı onlar gibi namaz kılmaya çalışır.

Eğitimin en güzel şekli, çocuğa tavsiye edilen hâlleri bizzat yaşamak ve ona canlı örnek olmaktır. Böyle yapıldığı takdirde çocuk, namazın tıpkı oturup kalkmak, yemek içmek gibi tabiî bir hâl olduğunu görür ve namaz kılmadığı zaman kendisinde bir eksiklik bulunduğunu anlar.

Dindar çevrede yetişen çocuk, namaz kılmayı yedi yaşına kadar zaten öğrenmiş olur. Bu durumda anne babaya düşen görev, onun bazı eksiklerini tamamlamaktan ibarettir. Yedi yaşına kadar namaz kılmayı öğrenmeyen çocuklara ise, namazın en önemli ibadet olduğu anlatılarak namaz bilgisi verilir. Bazı sûreler ve dualar öğretilir. Yedi yaş sınırı konusunda kız ve erkek çocukları arasında fark yoktur.

On yaşına girdiği hâlde namaz kılmamakta direten çocukların terbiyesi nasıl olacaktır? Şâir ne güzel söylemiş:

Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir

Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir

Yâni öğüt ve nasihata kulak vermeyip uslanmamakta diretenleri azarlamalıdır. Azardan da anlamayanları, bir yerlerini incitmeyecek şekilde dövmelidir. Bu prensip hemen herkesin kabul ettiği bir eğitim şeklidir. Şüphesiz dövme işi, eğitim maksadıyla yapılacak ve ona ancak mecbur kalındığı zaman başvurulacaktır. Dövmeye gelene kadar azarlama, tehdit etme, kulağını çekme gibi çeşitli eğitim basamakları vardır.

Kendisi hiçbir çocuğu dövmeyen ve onların dövülmesini istemeyen Peygamber aleyhisselâm, on yaşına bastığı hâlde namaz kılmayan çocukları, sadece eğitmek maksadıyla pataklamaya izin vermiştir. Bir hadîs-i şerîfinde “bülûğ çağına varıncaya kadar çocuğun mükellef olmadığını” (Ebû Dâvûd, Hudûd 17; Tirmizî, Hudûd 1. Ayrıca bk. Buhârî, Hudûd 22, Talâk 11) söyleyen Resûlullah Efendimiz’in, dövme işini, ciddi mânada hırpalamak anlamında söyleyeceğini düşünmek mümkün değildir.

On yaşına basan çocukların yataklarını ayırma konusu da önemlidir. Sadece erkeklerle kızları birbirinden ayırmakla kalmamalı, cinsiyetleri ne olursa olsun çocukların yataklarını ayırmalıdır. “Canım bunların hepsi de kız veya hepsi de erkek; bir arada yatmalarında ne sakınca olacak?” diye düşünmek doğru değildir. On yaş bülûğ çağının sınırıdır. Erken gelişen bazı çocuklar on yaşında ergenlik çağına girebilir. Cinsiyet duygusu gelişmeye başlayan çocukların vücutlarının birbirine temas etmesi, onlarda bazı cinsî sapmalara yol açabilir. İşte bu sebeple Peygamber Efendimiz, problemi daha ortaya çıkmadan önlemek düşüncesiyle böyle buyurmuştur. Maddî imkânsızlık sebebiyle herbir çocuğa ayrı yatak temin etme imkânı yoksa, en azından vücutlarının birbirine temas etmemesi sağlanmalıdır.

Hadislerden Öğrendiklerimiz

Yedi yaşına giren çocuklara namaz kılmayı öğretmeli ve namaza başlatmalıdır.
On yaşına bastığı hâlde namaz kılmayanları ise anladıkları dille tehdit ederek namaza alıştırmalıdır.
On yaşından itibaren cinsiyetlerine bakmadan bütün çocukların yataklarını ayırmalıdır.

8 Aralık 2020 Salı

SAĞLIKLI HAYAT ლ Okul Öncesi Sağlıklı Beslenme

Okul Öncesi Sağlıklı Beslenme

hsgm resim 3 Bir ülkenin sosyal ve ekonomik yönden beklenen uygarlık seviyesine ulaşabilmesi ancak bedensel ve zihinsel yönden güçlü, sağlıklı ve yetenekli bireylerin varlığına bağlıdır. Ülkemiz nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan çocuk ve gençlerin yeterli ve dengeli beslenmiş olmaları, onların gelecekte sağlıklı ve üretken bireyler olması için ön koşuldur.

Çocuğun kişiliği özellikle okul öncesi dönemde şekillenmekte, yetişkinlik çağındaki davranışları üzerinde etkili olacak alışkanlıkların edinilmesi bu yıllara dayanmaktadır. Okul öncesi çocuklarda hızlı büyüme ve gelişme nedeniyle pek çok besin öğesine olan gereksinim yaşamının diğer dönemlerine oranla daha fazladır. Bu nedenle bu dönemde yeterli ve dengeli beslenme kadar, iyi geliştirilmiş beslenme alışkanlıkları edinmek de çok önemlidir. Çocuğun bu yaşlarda kazandığı sağlıklı beslenme alışkanlıkları hayatının sonraki dönemlerini etkileyerek ileride ortaya çıkabilecek beslenme sorunlarını önlemede temel çözüm yolunu oluşturmaktadır. Çünkü sağlıklı beslenme çocuğun bedensel, sosyal ve duygusal gelişmesi ve davranışları üzerinde önemli bir rol oynamaktadır.

Bir-altı yaş grubu çocukları kapsayan okul öncesi dönemi “oyun çocuğu” dönemi olarak da adlandırılmaktadır. Bu dönemde ilk yaştan itibaren çocuk giderek bağımsızlık kazanmaya başlar, aile içinde çocuk değişmeye başlayan bir birey haline gelir. Bu sayısız gelişme ve değişme döneminde çocuğun yeme alışkanlıkları da doğrudan veya dolaylı olarak ailenin, özellikle anne ve babanın beslenme alışkanlıklarından etkilenir.

Oyun çocuğu döneminde çocuk beslenme bakımından kendisine sunulan besinlere tabidir. Anne, baba ve varsa bakıcılar kendi yiyecek alışkanlıklarının, sevdikleri ve sevmedikleri şeylerin çocuk tarafından taklit edileceğini bilmelidirler. Anne ve babanın yedirme için ısrarları, ödüllendirme, ceza verme gibi yemek yeme sürecini vurgulayan tutumları çocuğun yeme alışkanlıklarını olumsuz yönde etkiler. Çocukların yiyecek tüketimleri günlük olarak değişmektedir ve bazı günler az, bazı günler fazla yemeleri bu yaş grubunun özelliklerindedir. Bununla birlikte yemeklerini belirli saatte vermek, öğünler dışında abur cubur tabir edilen bisküvi, kraker, simit, kola, çikolata gibi besinlerin yenmesine izin vermemek gibi önlemlerle çocuğu düzenli bir beslenme programına alıştırmaya çalışılmalıdır.

Ülkemizde okul öncesi çocuklarda görülen önemli sağlık sorunları arasında protein-enerji malnütrisyonu, D vitamini yetersizliği, anemi, çeşitli vitamin yetersizlikleri, basit guatr ve yaygın diş çürükleri yer almaktadır. Ayrıca son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de okul öncesi ve okul çağı çocuklarda obezite (şişmanlık), yaşam şeklinde ve beslenme alışkanlıklarındaki hızlı değişimlere bağlı olarak hızla artan bir sorun haline gelmiştir. Okul öncesi çocuk grubunun beslenmeleri tamamen başkalarına bağlı oldukları için bu yaş grubunda görülen aşırı yemek yeme yani şişmanlık daha çok anne, baba ve bakıcıların hatasıdır. Enerji tüketiminin artmasıyla fazla tüketilen bu enerji yağ olarak vücutta depolanır ve aşırı kilo alımı ile kendini gösterir.

Okul öncesi çocuklarda sağlıklı beslenmeye ilişkin öneriler aşağıda sıralanmıştır:
Çocukların sağlıklı beslenmesi için dört besin grubunda bulunan çeşitli besinlerden yeterli miktarlarda ve dengeli bir şekilde tüketmeleri gerekmektedir. Süt grubunda yer alan süt, yoğurt, et grubunda yer alan et, tavuk, yumurta, peynir, kuru baklagiller, sebze ve meyve grubu ve tahıl grubuna giren ekmek, bulgur, makarna, pirinç vb. besinlerin her öğünde yeterli miktarlarda tüketilmesi önerilmektedir.
Çocukların özellikle kemik ve diş gelişimi için günde 2-3 su bardağı kadar süt veya yoğurt, 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmeleri önemlidir. Günlük beslenme planı içine yüksek kaliteli proteinlerden 1 yumurta, 500 ml süt veya yoğurt, 1 köfte kadar et veya 1 porsiyon kurubaklagiller tüketiliyorsa çocuk için protein alımı yeterlidir.

Çocuklar için en önemli öğün kahvaltıdır. Bütün gece süren açlıktan sonra, vücudumuz ve beynimiz güne başlamak için enerjiye gereksinim duymaktadır. Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarına özen gösterilmelidir. Peynir, haşlanmış yumurta, taze meyve suyu, birkaç dilim ekmek veya 1 bardak süt, poğaça, mandalina çocuklar için yeterli ve dengeli bir kahvaltı örneğidir.

Gün boyu fiziksel ve zihinsel performansın en üst düzeyde tutulabilmesi, düzenli olarak ara ve ana öğünlerin tüketilmesi ile mümkündür. Bu nedenle, öğün atlanmamalıdır. Günlük tüketilecek besinlerin 3 ana, 2 ara öğünde alınması en uygun olanıdır

Yüksek oranda şeker ve şekerli besinler çocukların beslenmesi için olumlu değildir. Şeker alımı ile iştahsızlık ve diş çürümeleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu riski azaltmak veya en aza indirmek için şekerli içeceklerin, tatlıların, bisküvi, çikolata gibi besinlerin fazla tüketilmemesi özellikle ara öğünlerde çocuklara verilmemesi bu besinler yerine taze meyvelerin tüketilmesi önerilmektedir.

Yetişkinlere ve okul çağındaki çocuklara kıyasla okul öncesi çocukların beslenmesinde şeker besinlerle alınan enerjinin çok daha fazlasını sağlar. Yüksek oranda şeker tüketen çocukların beslenmelerine bakıldığında asıl şeker kaynağının meyveli şekerler, hazır meyve suları, kolalı içecekler oluşturmaktadır. Bu içecekler yerine taze sıkılmış meyve suları, süt, ayran vb. içeceklerin tüketimi tercih edilmelidir.

Sağlıklı yaşam için çocuklara el yıkama ve diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması çok önemlidir. Kirli eller, basit bir soğuk algınlığından ölümcül hastane enfeksiyonlarına kadar pek çok hastalığın nedeni olabilmektedir. Bu nedenle çocuklara, özellikle yemek yemeden önce ve sonra, tuvalete girdikten sonra, dışarıda oyun oynadıktan sonra, dışarıdan eve gelince ellerini, ılık akan su altında sabun ile iyice ovuşturarak yıkamaları konusunda alışkanlık kazandırılması gerekmektedir.

Broşür için tıklayınız.

Önceki Konulara

Aşağıdaki Başlıkları Tıklayıp

Bağlanabilirsiniz...

7 Aralık 2020 Pazartesi

TEFSİR DERSLERİ ✿ܓ✿ ♥ܓ✿ Âl-i İmrân Suresi 27. ve 29. Ayet-i Kerimeler Arasının Meal ve Tefsiri

Âl-i İmrân Suresi

27. ve 29. Ayet-i Kerimeler Arasının

Meal ve Tefsiri

Âl-i İmrân Suresi 27. Ayet-i Kerimenin Meali

"Geceyi gündüze katarsın, gündüzü de geceye katarsın. Ölüden diriyi çıkarırsın, diriden ölüyü çıkarırsın. Ve dilediğine sayısız rızık verirsin."

Âl-i İmrân Suresi 27. Ayet-i Kerimenin Tefsiri

“Geceyi gündüze katarsın, gündüzü de geceye katarsın” cümleleri genellikle şu şekillerde açıklanmıştır:

a) Bazan gecenin kısaltılıp bu fazlalığın gündüze dahil edilmesi, bazen da bunun aksinin gerçekleştirilmesi,

b) Gündüzün peşinden gecenin getirilip dünyanın karanlığa büründürülmesi, sonra da tekrar gündüzün getirilip dünyanın aydınlatılması (bk. İbn Atıyye, I, 418).

Bunlardan birinci yorum hakkında İbn Arafe’den şöyle bir söz nakledilmiştir:

Denir ki, Kur’an hem sokaktaki adamın, hem bilgili kişilerin hem de her iki kesimin anlayacağı ifadeler içerir. İşte bu âyet bu duruma bir örnektir. Zira âyet hem özel bilgi isteyen günlerin kısalması ve uzaması olayını hem de herkesin fark ettiği mevsimlerin değişmesini kapsamaktadır. Burada, insanların sahih bir dinî inanca sahip olduktan sonra yeryüzünü cehalet ve şirk karanlığının kaplamasına ve ardından yüce Allah’ın peygamberler göndererek insanlığa aydınlık yolu göstermesine işaret eden sembolik bir anlatım bulunduğu da düşünülebilir (İbn Âşûr, III, 214).

Bu âyette geçen “Ölüden diriyi çıkarırsın, diriden ölüyü çıkarırsın” cümleleri de, “ihyâ” (diriltme, yaşatma) ve “imâte” (öldürme, hayatiyetine son verme) kelimelerinin Kur’an’daki kullanımları ışığında değişik şekillerde açıklanmıştır. Bunların bir kısmı maddî hayatla ilgilidir: Topraktan bitkilerin, ölü gibi duran kuru çekirdekten ve tohumdan çeşit çeşit ağaçların, meyvelerin, çiçeklerin çıkması gibi. Bir de, müminden kâfirin ve kâfirden müminin, iyi insandan kötü insanın ve kötü kişiden iyi kişinin, âlimden cahilin ve cahilden âlimin dünyaya gelmesi gibi mânevî benzetmeler yapılmıştır. Bu benzetmelerin neticesi olarak müfessirlerin asıl üzerinde durdukları mâna ise şudur: Şer ve bozgunculukta çok ileri gitmiş toplumların içinden nice peygamberler çıkarmış olan yüce Allah’ın ümmî bir topluluktan tüm insanlığa rahmet olacak son peygamber Hz. Muhammed’i çıkarmasını ve onun öğretilerine gönülden bağlanıp gösterdiği yolu izleyenleri şan ve şerefin doruğuna yükseltmesini ve insanlık için örnek kılmasını yadırgamamak gerekir (Taberî, III, 225-227; İbn Atıyye, I, 418; Reşîd Rızâ, III, 275).

Yine bu âyette geçen “Ve dilediğine sayısız rızık verirsin” cümlesinde vurgulanmak istenen mâna için şu ihtimallere değinilmiştir:

a) Yüce Allah’ın kime ne kadar rızık verdiğinin hesabını sorabilecek hiçbir varlık yoktur.

b) O’nun bağışı ve lütfu sayısız ve sınırsızdır.

c) O’nun vermesi verilenin bunu hak etmesine göre değil, kendi irade ve takdirine göredir (Râzî, VIII, 10).

Üçüncü yorumdaki “hak etme” sözcüğü bizim zihinlerimizdeki göreceli içeriği ile sınırlı olarak ele alınırsa, bu Allah’ı yüceltmek şöyle dursun –hâşâ– O’na adaletsizlik nisbet etme fikrini çağrıştırır. Oysa amaç O’nun her türlü bağımlılıktan ve noksanlıktan tenzih edilmesidir; dolayısıyla yüce Allah’ın bu takdirinin insan aklının idrakinin çok ötesinde hikmetler taşıdığını göz ardı etmemek gerekir (rızık konusunda bk. Rûm 30/37-40; Sebe’ 34/34-36; Şûrâ 42/27).

Âl-i İmrân Suresi 28. Ayet-i Kerimenin Meali

"Müminler müminleri bırakıp da kâfirleri dost edinmesin. Kim bunu yaparsa artık Allah’la olan bağını koparmış demektir. Ancak onlardan gelebilecek bir tehlikeden korunmanız başkadır. Allah kendisi hakkında sizi uyarıyor. Sonunda dönüş Allah’adır."

Âl-i İmrân Suresi 28. Ayet-i Kerimenin Tefsiri

Bu âyetin iniş sebebi olarak tefsirlerde, bazı müslümanların yahudilerle ve müşriklerle kendi varlıklarını bile tehlikeye sokabilecek dostluklar kurmalarına ilişkin değişik olaylar nakledilir.

Bunlardan biri şudur:

Medine’deki bazı yahudiler zaman zaman ensardan bazı müslümanlarla gizli temas kurarak onları dinlerinden vazgeçirmeye çalışıyorlardı. Durumu fark eden Rifâa b. Münzir, Abdurrahman b. Cübeyr ve Saîd b. Hayseme gibi müminler söz konusu müslümanları dikkatli olmaları konusunda uyardılar. Onlar bu uyarıyı dikkate almayıp yahudilerle yakın ilişkilerini sürdürdüler. O sebeple bu âyet nâzil oldu (Râzî, VIII, 10-11). Gerek nüzûl sebebi olarak zikredilen olaylar, gerekse “kâfirûn” (inkârcılar) kelimesinin Kur’ân-ı Kerîm’deki kullanımları dikkate alınarak burada dost edinilmemesi istenenlerin müşrikler, münafıklar veya genel olarak tüm inkârcılar olabileceği yorumları yapılmıştır. Nüzûl sebebi ne olursa olsun âyet bütün zamanlarda geçerli genel bir ifadeye sahiptir (İbn Atıyye, I, 419).

Kur’ân-ı Kerîm, müslümanların başka dinlerin mensuplarıyla ve bilhassa putperestlerle farklı konumlarda çok çeşitli ilişkiler içinde bulundukları yirmi üç yıla yakın bir zaman dilimine yayılmış olarak nâzil olduğundan, bu konuya ilişkin âyetlerde üslûp ve içerik farklılığının bulunması tabiidir. Müslümanların müslüman olmayanlarla ilişkilerini düzenleyen âyetler ve Resûlullah’ın uygulamaları topluca değerlendirildiğinde, delillerin şu iki noktada görüş ayrılığına meydan vermeyecek ölçüde açık olduğu görülür:

a) Hangi sebeple olursa olsun müslümanın –kendi inançlarından tâviz vererek– müslüman olmayana inanç bakımından yakınlık duyması, onları bu anlamda dost edinmesi kendi imanını tehlikeye sokan bir durumdur.

b) İnançların zedelenmesine yol açacak bir tarzda olmaksızın, İslâm’ın insana bakışını gösteren örnek davranışlar sergilemek, dünya hayatının düzen ve istikrarını sağlamak ve bu çerçevedeki yararlarını koruyup geliştirmek amacıyla müslümanların gayri müslimlerle iyi ilişkiler içinde olması yasaklanmayıp aksine özendirilmiştir.

Bu anlayışa paralel olarak, devletler umumi hukukunda milletlerarası ilişkiler için yapılan dostane ilişkiler ve hasmane ilişkiler şeklindeki temel ayırım esas alındığında, İslâm’ın tavrının bunlardan birincisini kural, ikincisini ise istisna telakki etme şeklinde olduğu söylenebilir. Bu tarz ilişkilerin âyet-i kerîmede kullanıldığı anlamıyla “velâ” (dostluk) olmadığı açıktır. Bu kelimenin başka âyetlerdeki, özellikle “Allah Teâlâ”nın en iyi dost olduğunu belirten âyetlerdeki kullanımı dikkate alınırsa, burada yasaklanan dostluğun, “inanç birliğinden veya yakınlığından ötürü sevgi besleme, güven duyma ve bel bağlama” anlamında olduğu kolayca anlaşılır.

Gerek âyetin sonundaki ağır müeyyide yani bu ikaza uymayanların Allah’ın dostluğunu yitirmiş olacaklarının bildirilmesi gerekse müteakip âyette gizlenen niyetlerin Cenâb-ı Allah’ın bilgisi dışında olmadığının hatırlatılması, yasaklanan ilişkilerin, İslâm inancına sadakati her şeyin üstünde tutmaksızın birtakım kişisel zaaflar uğruna imanı tehlikeye sokan veya müslümanların zararına olan dostluklar tesis edilmesi veya bu tür dostlukların korunması olduğunu göstermektedir.

Hz. Muhammed’in, peygamberliğinden önceki dönemde ortağı olan Sâib b. Abdullah’ı Câhiliye devrindeki erdemli davranışlarından ötürü övmesi, gençliğinde Mekke’de haksızlıkların önlenmesi amacıyla oluşturulan “Hilfü’l-Fudûl”a (gönüllüler ittifakı) katılmış ve peygamberlik yıllarında da bu girişimden memnuniyet ve övgüyle söz etmiş olması (İbn Sa‘d, et-Tabakåtü’l-kübrâ, I, 128-129), bu sûrenin 75. âyetinde Ehl-i kitap mensuplarının “dürüstlük” ölçütüne göre tasnife tâbi tutulması, Resûlullah’ın yahudilerle ve müşriklerle yazılı anlaşmalar yapmış olması gibi deliller ve hepsinden önemlisi Enbiyâ sûresinin 107. âyetinde Hz. Muhammed’in bütün yaratılmışlara “rahmet” olarak gönderildiğinin bildirilmesi göstermektedir ki, İslâmiyet, başka dinlerin mensuplarıyla temas kurmayı, barış ve esenlik içinde yaşamanın yöntemlerini geliştirmek ve ilâhî bir lutuf olarak insanın doğasına yerleştirilmiş olan (“fıtrat”a uygun) ahlâkî erdemleri beşeriyetin en yüce değerleri sayıp onları yükseklerde tutmak için iş birliği yapmayı yasaklamak şöyle dursun, bunu İslâm mesajını bütün insanlara ulaştırma (tebliğ) görevinin bir parçası saymıştır. Bunun sonucu olarak insanlık tarihinde farklı dinlere mensup kimselerin güven duygusu içinde birlikte yaşayabilmeleri konusunda en başarılı siyasî ve sosyal ilişki örneklerinin müslümalar tarafından sergilenmiş olduğu görülmektedir.

Müslümanların bu alanda ortaya koydukları farklılığın güven duygusu içinde yaşama hissini verebilmekle sınırlı kalmadığı, değişik dinlerin mensuplarının bir taraftan kendi inançlarına göre yaşama özgürlüğüne sahip olduğu, bir taraftan da adalet, hoşgörü, yardım severlik ve benzeri erdemlerin çok belirgin biçimde gözlenebildiği bir sosyal yapı oluşturdukları, müşahedelerini objektif bir bakışla kaleme alan birçok Batılı yazarın hayranlık dolu ifadelerinden anlaşılmaktadır. Kuşkusuz, “yaratana saygı ve yaratılmışlara iyi davranma” şeklindeki iki umdenin İslâmî öğretilerin özünü teşkil ediyor olması ve bunun ortaya çıkardığı toplumsal dinamikler anılan sonucun sağlanmasında büyük bir etkiye sahiptir. Bir müslümanın Allah’a karşı kulluk görevinin bir parçasını teşkil eden (ibadet niteliği taşıyan) malî yükümlülüklerde (zekât ve fitre) bile, bazı bilginlerin gayri müslimlerin de hak sahipleri çerçevesinde sayılması ictihadını ortaya koymuş olmaları bu açıdan önemli bir örnektir. Hatta Hz. Ömer’in Tevbe sûresinin 60. âyetinde geçen “fukara” kelimesini müslümanların yoksulları, “mesâkîn” kelimesini Ehl-i kitabın yoksulları şeklinde yorumladığı ve hazine görevlilerine bu yönde uygulama yapmaları için tâlimat verdiği nakledilmiştir (Ebû Yûsuf, el-Harâc, s. 136).

Fakat bütün bu sınırlı ilişkiler, Kur’an ve Sünnet’teki diğer deliller ışığında değerlendirildiğinde, müslümanların, kimlik erimesine, dolayısıyla iman gücünü kaybetmelerine yol açacak ilişkiler kurmalarını veya boyunduruk altına girmeye razı olmalarını onaylama anlamına gelmemektedir. Özetle âyet-i kerîme, müslümanların bu hassas dengeyi dikkatle korumaları, bu konudaki adımlarını amacı dışına taşırmamaları ve ilişki kurulan tarafın da niyetini göz ardı etmeyip basiretli davranmaları gerektiğini hatırlatmaktadır (İbn Âşûr müslümanların müslüman olmayanlarla ilişkilerini ve hükümlerini sekiz duruma ayırarak incelemektedir, bk. III, 217-220).

Âyetin meâlinde geçen “müminleri bırakıp da…” kaydından hareketle, burada müslüman olmayanlarla kurulması yasaklanan ilişkinin, müminlere cephe alma niteliği taşıyan ve onlara zarar veren dostluklar olduğu, yine müminleri bırakıp sırf gayri müslimleri dost edinme olduğu yorumları yapılmıştır. Buna karşılık bazı müfessirler, başka âyetlerde bu kayda yer verilmeksizin yapılan mutlak yasaklamayı dikkate almış ve bu âyetin, kayıtsız şartsız olarak “Müminlerin dışındakileri dost edinmeyin” şeklinde anlaşılması gerektiğini savunmuşlardır (bk. Râzî, VIII, 11-12; İbn Âşûr, III, 216-217).

Yukarıda açıklanan anlam ve şekliyle inkârcıları dost edinmek kesin bir dille yasaklandığı gibi, bu ikaza uymayan kişinin Allah ile bağını koparmış, Allah’ın dostluğundan yoksun kalmış olacağı bildirilmektedir. Ancak daha sonra lüzum görüldüğünde korunma amaçlı olarak veya gerekli korunma tedbirlerini alarak dostane ilişkiler kurmakta bir sakınca bulunmadığı ifade edilmekte, ardından tekrar sakındırıcı bir cümle gelmekte ve âyetin sonunda her şeyin dönüp dolaşıp Allah’a varacağı hatırlatılmaktadır.

Âyetteki ifade akışına dikkat edilince görülmektedir ki, bir taraftan imana zarar veren dostluklar yasaklanırken, diğer taraftan bu yasağın kayıtsız şartsız katı bir biçimde algılanmaması gerektiği, yukarıda belirtildiği tarzda bazı dostluklar kurulabileceği bildirilmekte, fakat bunun da mâkul bir sınırı aşmaması ve sürekli bir otokontrole tâbi tutulması için ikazda bulunulmaktadır.

Âyet-i kerîmedeki istisna ifadesinden, “bazı insanların şerrinden korunmak için, gerçek niyetini belli etmeden onların arzusuna uygun hareket etme” anlamına gelen takıyye (tukye) kavramı çıkarılmış ve bunun hangi durumlarda dinen geçerli bir davranış olabileceğine dair kurallar geliştirilmeye çalışılmıştır (meselâ bk. Râzî, VIII, 13-14). Her şeyden önce buradaki istisna ifadesinde geçen ve “korunma” mânası taşıyan lafız ile, yaygın olarak kişinin olduğundan farklı görünmeyi sürekli bir davranış biçimi haline getirmesi anlamında kullanılan takıyye birbirine karıştırılmamalıdır.

Öte yandan, birçok âyet ve hadisten, müslümanın daha üst bir değeri ihlâl etmedikçe, muhtemel bir zarara karşı önlem almak üzere söz ve davranışlarıyla gerçek inanç ve düşüncesini gizlemek durumunda kalabileceği anlaşılmaktadır. Şu var ki, bunun sadece o hal ile sınırlı, zaruretten doğan istisnaî bir yol olduğu, amacı dışına taşırıldığında, mâkul sınırları aştığında ve süreklilik kazanma eğilimine girdiğinde, kaçınılmak istenen zararlardan çok daha büyük zararlar getireceği, karakter bozukluğuna yol açacağı ve beşerî ilişkilerde güveni sarsacağı, bunun ise İslâmî ilkelerle bağdaşmayacağı unutulmamalıdır.

Takıyye ile yakından ilgili bir kavram da “müdârâ”dır. Müdârâ bir gerçeği örtme veya bir bâtıla geçerlilik sağlama amacı taşımaması, iki yüzlülük (nifak) olarak nitelenebilecek biçim ve ölçüde olmaması kaydıyla “aynı ortamı paylaşan insanlarla hoş geçinip onlara güler yüz gösterme ve durumu idare etme” anlamında bir muâşeret kuralı kabul edilir (M. Reşîd Rızâ, III, 281). Hz. Peygamber’in de kendilerinden kötülük gelmesi muhtemel zorba kişilerle karşılaştığında müdârâ ettiği, bazı hallerde aile içi barışın sağlanmasında da bu yönteme başvurulmasını uygun gördüğü nakledilmiştir (Buhârî, “Nikâh”, 79, “Hudûd”, 31; Tirmizî, “Birr”, 59; Dârimî, “Nikâh”, 35).

“Allah kendisi hakkında sizi uyarıyor” şeklinde tercüme ettiğimiz cümleye, “Allah sizi kendisinden (O’na karşı gelmenizden, azabından) sakındırıyor” mânası verildiği gibi, “Allah sizi bizâtihî böyle bir işten sakındırıyor” anlamı da verilmiştir.

Âl-i İmrân Suresi 29. Ayet-i Kerimenin Meali

"De ki: "İçinizdekileri gizleseniz de açığa vursanız da Allah onu bilir; göklerde olanları da yerde olanları da bilir. Allah her şeye kādirdir."

Âl-i İmrân Suresi 29. Ayet-i Kerimenin Meali

Önceki âyette yer alan uyarıdan sonra bu âyette, yüce Allah’ın kulların niyetlerini çok iyi bildiği hatırlatılmaktadır. Genel anlamıyla âyet evrendeki hiçbir olayın, hatta eylem haline dönüştürülmemiş hiçbir düşüncenin bile Allah’ın bilgisi dışında kalmayacağını, dolayısıyla insanın bazı işlerini veya niyetlerini başkalarından gizleme becerisine aldanmaması gerektiğini ifade etmektedir (bu konuda bk. Bakara 2/284). Bununla birlikte önceki âyette, dış görünümü itibariyle olumlu veya olumsuz olarak değerlendirilebilecek fakat asıl yargının bu konudaki amaca bağlı olduğu bir davranıştan (mümin olmayanlarla dostluk yapmaktan) söz edildiği için Resûlullah’tan yüce Allah’ın bu kuşatıcı ilmini özel olarak hatırlatması istenmiştir.

Âyette kişinin iç dünyasında sakladığı niyetlere değinilirken, “göğüslerinizde” ifadesi kullanılmıştır. Başka birçok âyette de kalplerin mahalli olarak “göğüsler” (sudûr) kelimesi kullanıldığı gibi bir âyette “göğüslerdeki kalpler” ifadesiyle bu hususa açıklık getirilmiştir (bk. Hac 22/46).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 1 Sayfa: 534-541

6 Aralık 2020 Pazar

İSTANBUL ÇAMLICADA VİLLAYA KARI-KOCA ACİL PERSONEL (Ev, Maaş, SGK ve Başka da Destekler ile)

İSTANBUL - ÜSKÜDAR - ÇAMLICA'DA
BAHÇELİ EV İÇİN AİLE ARIYORUZ.

Gönül Erleri Mail Grubu üyelerimizden bir iş adamı dostumuzun Çamlıca'daki 2 villalık sitesine;

Erkek; her gün markete, fırına gidip alışveriş yapma ve genel güvenlik, teknik işler, bahçe işleri, vs.
Bayan; haftanın 6 günü 10:00-16:00 gibi ev temizliği (2 ayrı eve, haftanın 3 'er günü).
Yaşlar; 25-45 arası (kadın da, erkek de)
En fazla 2 çocuk.

Erkek dışarda başka işte çalışırsa maaş almaz.
MAAŞ + SGK (Karı-Kocaya ayrı ayrı, yaşlarına, aile yapılarına göre 2500-3000 ₺ arası. Karı-Koca toplam maaşları 5-6 bin ₺ arası.)
Kalacakları yer: Villa sitesi içinde müstakil ev.
Ev Kirası, Doğalgaz, Elektrik, Su, İnternet, Telefon ücreti ödemeyecekler...
Sağlık, psikoloji vs. sorunları olmamalıdır.

Yukarıdaki şartlara uyanlar

mgilanlar@hotmail.com

mail adresimize özetle kendilerini tanıtırlarsa ve

iletişim bilgilerini yazarsalar

ev sahibi tarafından aranıp

tanışılıp, detaylıca bilgilendirilip,

uygun görülürse de görüşmeye davet edilip

ona göre karar verilecektir.

5 Aralık 2020 Cumartesi

PSİKOLOJİ KÖŞESİ / RUH SAĞLIĞI ~ DUHA SÛRESİ

DUHA SÜRESİ (93)

1-2) Kuşluk vaktine ve sakin geceye yemin olsun!

3) Rabbin seni bırakmadı ve darılmadı da…

4) Ahiret senin için dünyadan daha hayırlı olacaktır.

5) Rabbin sana verecek ve sen hoşnut olacaksın.

6) O seni yetim bırakıp da barındırmadı mı?

7) Seni yol bilmez bulup yola iletmedi mi?

8) Seni yoksul bulup zengin etmedi mi?

9) Öyleyse sakın yetimi ezme!

10) İsteyeni de azarlama!

11) Fakat Rabbinin nimetini hep anlat.

Bu Sûrenin, belli bir müddet vahyin gelmemesi ve Peygamberimizin üzülmesi üzerine geldiği rivayet edilir (Yazır, 264)

Bu Sûrede mükemmel bir duygu analizi ve iletişim programlaması görülmektedir.

Bu ayetleri çıkış noktası yaparak bir kısım duygu, düşünce ve davranış modelleri ve teknik prensipler belirledik. Ayetleri tek tek ve bütünlük içinde ele alarak, Kur’an’da benzer yaklaşımlara da başvurarak, bu tespitlerimize açıklık ve yorum kazandırmaya çalışacağız.

İnsan gerçeğinden yola çıkarak bu yaklaşımları iki ana başlık altında toplayabiliriz:

A) İÇ PLANLAMA
1) Ayrılık duygusu
İnsanların değişik sebeplerle birbirinden ayrılması ve yalnız kalabilmeleri, sıkça yaşanan kaçınılmaz bir durumdur. Yatılı okuma, askere gitme, evlilik, tayinle yer değiştirme, çalışma zorunluluğu gibi olayları hepimiz yaşamaktayız. İlim, eş, iş, savaş temel ayrılık sebepleri…

Bir de istemediğimiz gibi üzüldüğümüz, hatta ciddi ruh bozuklukları yaşayabildiğimiz ayrılıklar vardır; hastalık, ölüm, hapis, boşanmalar, ciddi dargınlıklar gibi… Bir de sevda vurgunları!..

Ayrılık yalnızlık getirir, yalnızlık ise hasret ve hicranıyla her durumda insanı üzer. Bu, bir vedalaşma olmadan gerçekleşirse daha da üzer. Son bir kez görseydim deriz!.. Terk edilmek ise travmaya neden olabilir. Bu da ruhta kalıcı derin yaralar açar, ruhsal hastalıklara ve kişilik bozukluklarına sebep olur; özellikle çocuk yaşta yaşanırsa..!

Bir ayrılık yaşanacaksa bu, sebepsiz, olumsuz bir nedenle veya öfke eseri değil, geçerli sebeplerle, yüksek amaçlar uğruna ve makul bir şekil de olmalı ve uzaklaştığımız insana bunun anlamı, sebepleri ve sağlayacağı olumlu sonuçları açıklanmalı, moral verilmeli, yüreğine su serpmelidir. İkna edici ve içten yapılan açıklamalar, ardından da sık sık aramalar insanları teselli eder. Hüzünlerini dağıttığı gibi, ruhlarına duygu ve düşüncelerine canlılık kazandırır. Ayetleri okuduğunuzda, ifade ettiklerimizin rahatlıkla okunabileceğini sizler de fark edebilirsiniz…

Kur’an’da, ayrılık yaşayan Hz. Yakub’un duyduğu evlat hasreti, sebep ve sonuçlarıyla çarpıcı bir şekilde anlatılmaktadır. Diğer çocuklarının, Yusuf’u, kıskançlık sonucu bir kuyuya atmalarının ardından, hicran ateşi; babanın içini yakarken, gözlerini de kavlamış, onu göremez hale getirmişti (12/84). Ve onun Yusuf’u, yıllarca burnunda öylesine tütmüştü ki, kilometrelerce öteden “Yusuf”umun kokusunu duyuyorum!” demişti. Burun adeta bir detektör kesilmiş, Yusuf’a hassaslaşmıştı. İçindeki Yusuf’un, gömleğe sinmiş kokusunu uzaklarda da olsa hissedivermişti (12/93-96).

“Yusuf gömleği” aslında bir ayrılık sembolüydü Yakup için!.. Bir keder miladıydı!.. Evladının kanlı gömleği, “Kurt parçaladı!” denerek kucağına bırakılıvermişti. Yusuf gömleği aynı zamanda bir “İffet sembolü” ydü. Sarayda bir köle olmasına, Züleyha’nın da ona köle olmasına rağmen, o gömleğini çıkarmamış, zindancının sırtına geçireceği gömleği tercih etmişti. Fakat yıllar sonra onu başlara taç yapacaklar, hapse atanlar, kendi elleriyle sırtına iktidar gömleğini giydireceklerdi. Ve vefalı o gömlek, hiç içinde Yusuf olduğu halde baba-oğul karşılaşmasına da şahit olacaktır.

Diğer bir ayrılık mağduru Musa’nın annesidir. Firavunun çocuk katliamına başlaması üzerine, Allah’ın işareti ve ona güven ve huzur vermesi sonucu, Musa bebeğini, sepet içinde Nil nehrine bırakmıştı. Musa, sarayda Firavunun karısı Asiye’den himaye görmüş, evlat hasretiyle yanıp tutuşan ana da, Musa başkasından süt emmediği için, saraya süt anne ve bakıcı olarak alınmıştı (28/ 7-13).

Olayda konumuza ışık tutacak, açılımlar meydana getirecek önemli noktalar bulunmaktadır.

Öncelikle Firavunun bir tanrı rolüne soyunduğunu , onu oynadığını, benliğini tanrılık düşüncesiyle bütünleştirdiği için, kendini adeta Tanrı gibi davranmak zorunda hissettiğini anlıyoruz. Kur’an “Azmış!” (28/4) diyerek ondaki, ilahlık iddiası ve uygulaması şeklinde tezahür eden benlik bozulmuşluğunun raporunu vermektedir.

Aynı Ayetin içinde “Bozguncu” kavramının geçmesi de çok ilginçtir. Çünkü bu kavram da bozulan benlikten yansıyan davranış bozukluklarını ifade etmektedir. Toplumun tek sahibi olma sıfatıyla, kolay idare etmek için halkı parçalara bölmesi, her birini güçsüz azınlık gibi bırakıp kolayca yönetmesi ve köle gibi çalıştırması ve mezbahada hayvan boğazlar gibi bebekleri kesmesi bu bozgunculuğunun teyidi sayılmaktadır (28/4).

İkinci olarak, böyle bir katliam karşısında Musa’nın annesine tam bir güven verilmekte, korku ve endişesi, ayrılık ve yalnızlık duygusu giderilmekte, evlat hasreti dindirilmekte, gerekçe hedef ve sonuç açıklanmakta, vaat edildiği gibi çocuğuna kavuşturma ödülü ve Peygamber anası olma payesi ve onuru bahşedilmektedir (28/7-13).

Dikkatle bakarsak, belirlediğimiz konu başlıklarının tamamına yakınından söz edildiğini görürüz.

Kur’an’da ayrılık anlamına gelen “Firak” kelimesi iki yerde zikredilir. Birinde Hz. Musa’nın yol arkadaşı (Hızır olduğu söylenir), “Ayrılık zamanı!” (18/78) der ve zahirî olarak bakıldığında anlaması güç olan hikmetli olayların perde arkasını Hz. Musa’ya anlatır (18/65-82). Diğerinde ise ölmekte olan insanın çırpınışını ve “Ayrılık vakti” olduğunun bilincine vardığını ifade eder (75/28).

Ayrılık, hayat kadar sahici ve kaçınılmaz bir gerçektir. Biz her ayrılığımıza yüksek amaçlarla güzel anlam kazandırmayı düşünmeliyiz. Her ayrılık düşündüğümüz noktada, bu dünyadan da bir gün ayrılmak zorunda kalacağımızı ve gideceğimiz alemde buradaki ayrılıklarımızın hesabını vereceğimizi hesaba katmalıyız. Mükafat alacağımızı da!..

Allah yolunda Hicret ve Hizmet ayrılığı kadar yeryüzünde tatlı, sevaplı ve mutluluk verici başka bir ayrılık yoktur!..

2) Darılma duygusu
Kısa süreli dargınlıkları hep yaşarız. Bazen bu yararlı da olabilir. Taraflara kendilerini ve ilişkilerini gözden geçirme fırsatı verir. Yokluk durumunda nimetlerin değerinin daha iyi anlaşılması gibi, bazen özlemi canlandırarak, sevgi ve ilgiyi de pekiştirebilir. Ve bazen haklı bazen de haksız gerekçelere dayanır. Çok sık tekrarlanan dargınlıklar veya uzun süren küslükler, taraflarda soğukluk oluşturabilir, tiksinme ve nefreti körükleyebilir ve ayrılık terk etmeye dönüşebilir.

Özellikle sevgi ve ilgiye en çok ihtiyaçları olduğu gelişme dönemindeki çocuklara gösterilen dargınlıklar risk taşımaktadır. Bu devreler çocukların ilişki kurmayı ve duygu beslemeyi öğrenme, düşünce geliştirme davranış belirleme dönemleridir. Dargınlık ise onda önemli olmadığı aksine konuşmaya değer bulunmayan bir kişilik sahibi olduğu inancını oluşturur. İnsanları kendinden uzaklaştıran özelliklere sahip olduğunu düşünerek suçluluk duygusuna kapılır. Zamanla da kendisini, yanlış davranış sergileyen, beğenilen ve övülen işleri beceremeyen bir kimlik olarak benimsemeye başlar.

En tehlikelisi de bütün sıkıntılarını ve problemlerini içinde hapsetmeye başlar, çünkü paylaşacak insan yoktur. İtilmişlik duygusunun zorlaması ile, kendine ilgi gösteren herkese yönelebilir. Kendini köle gibi hissedip her önüne gelene boyun eğmeye başladığında ya da kendini kabul ettirmek için olumsuz davranışlara ve suçlara yöneldiğinde ise oldukça geç kalınmış olur.

Gençliğimizde anne babamıza, evlilik hayatında eşimize, iş hayatımızda amirimize, meslektaşımıza, akrabalarımıza, komşumuza vb. karşı küslükler yaşadığımızda, neler hissettiğimizi ve yaptığımızı hatırlarsak konu daha iyi anlaşılabilir hale gelir.

Darılma anlamına gelen “Kalâ” kelimesi, belirleyebildiğimiz kadarıyla Kur’an’da bir kez geçmektedir. Kavram olarak değil de davranış biçimi olarak örneklerini yine Kelam-ı ilahîde görebiliriz.

Hz. Yakub, diğer çocuklarına da şefkatli bir baba gibi yaklaşmış, Yusuf’un başına gelenlere rağmen asla kovmamış, dışlamamış, darılmamıştı. Yusuf’tan ilk ayrılık haberini aldığında, ilk tepkisi “Nefisleriniz bu işi size güzel gösterdi, bana düşen güzel, tam bir sabırdır. İlettiklerinize karşı bana yardım edecek olan Allah’dır!” (12/18) demiştir. Karşısında on kardeş ağız birliği yapmıştı. Kanlı gömlek elindeydi ama Peygamberin elinde DNA test kanıtı da yoktu, diyecek bir şeyi de yoktu!..

Burada özlü ve gizli bir sitem vardır. Çocuklar doğrudan suçlanmıyor, hele ceza hiç düşünülmüyor. Sadece besledikleri kıskançlık duygularına yenik düştükleri belirtilerek işledikleri hatanın gerekçesi hatırlatılıyor ve bu duyguya dikkat çekilerek mesele vicdanlarıyla hesaplaşmaya bırakılıyor.

“Sen diliyle” çocuklarımızın suçlanmaması çok işlenen bir konudur. Kişiden çok davranışına dikkat çekilmesi hep önerilir. Ve sorun yaşayan insanın genellikle kendi duygusuna tercüman olup karşı tarafa “Ben!” diliyle iletilmesi tavsiye edilir.

Bu konuda Peygamber bize aile, evlat ilişkilerinde güzel örnek sergilemektedir. “Madem beni üstesinden gelemeyeceğim bir durumla karşı karşıya bırakmış oldunuz, bana düşen başıma sardığınız bu olumsuz durum karşısında sabretmek ve Allah’tan yardım istemektir” diyerek, o gergin diyalog ortamında kendi duygusunu ortaya koyarak ve Allah’a yönelerek öncelikle yeni tepkilerin oluşmasını önlemiş olmaktadır.

Şayet suçluluk psikolojisi içindeki çocuklarını itham etse, dışlasaydı, onlar Peygamber bir babaya isyan gibi ağır bir suçu da işleyebilirlerdi. Onları bu duruma itmedi. Ayrıca onlar da babalarını sevdikleri, ilgisini bekledikleri için, Kabil gibi, kıskançlık hastalığına yakalanmışlardı. Baba bir çeşit psikolojik tedavi uyguluyor, olumsuz duygularının azmasını önlüyor, kendilerinin ve babalarının duygularını fark etmelerini sağlayarak, onları Allah karşısında vicdanlarıyla baş başa bırakıyordu. Benzer yaklaşım şekli, en küçük kardeş Bünyamin geri getirilemeyince tekrar yaşanmıştır (12/83).

Hz. Yakub’ın bu duygu yatırımı ve davranış biçimi, yıllar sonra karşılığını bulmuştur. Yusuf'un gömleği babasının gözleriyle beraber, oğullarının da vicdan gözlerini açmış ve şu itirafta bulunmuşlardı: “Ey babamız günahlarımızın affını dile, biz gerçekten günahkarlardan idik!” (12/97).

Benzer tutumu Hz. Yusuf da sergilemiştir. Kendisini kuyuya atan ve baba evinden koparan kardeşlerine küsmemiş, aksine Mısır Melik’i olunca onlara yardım etmiş, yanına aldırmıştır. Yanına geldiklerinde de, çok ilginç bir yaklaşım sergiler: “Kardeşlerim beni kuyuya atmıştı” demez, geçmiş acı hatırayı hatırlatıp onları rencide etmez: “Şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozdu! (12/100) “Bugün size kınama yok! Allah sizi affetsin!” (12/92) dedi. Hz. Yakub da, “Nefsiniz aldattı” demişti. O da “Şeytan aramıza girdi” şeklinde dolaylı anlatımı tercih ederek suçlama yoluna gitmemiş, olumlu bir yaklaşım sergilemiştir.

Hz. Nuh evlatlarına darılmayan babalara, farklı bir açıdan güzel örnek teşkil eder. Onlarda hoşa gitmeyen bir ruh bozulmuşluğu ve davranış bozukluğu gördüğü halde, darılmak şöyle dursun, bir baba oğluna en olumsuz durumda sahip çıkmaktadır. Hud süresinin 25-49 ayetleri arasında Hz. Nuh ve kavmiyle olan diyalogları ve gemi yapması anlatılır. Biri Türklerin soy babası kabul edilen Yasef olmak üzere üç oğlu Nuh’a inanmış ve gemiye binmişlerdi. Diğer oğlu ise inanmamış ve "Ben dağa sığınır dalgalardan korunurum!” demişti ki, aralarına giren dev dalgalar oğlunu alıp götürmüştü. Peygamber Allah’a yönelerek dua etti ve oğlunun ailesinden olduğunu, ailesi hakkında va’dinin bulunduğunu arz etti.

Allah: “Ey Nuh o senin ailenden sayılmaz, yaptığı iş hiç güzel bir iş değil. Hakkında bilgin olmayan şeyi benden isteme, cahillerden olmamanı tavsiye ediyorum!” (11/46). Nuh Peygamber bundan sonra, sana sığınırım demiş, bağışlanmasını istemiştir. Oğul, Allah’ı ve O’nun Nebisi tercih etmemiş sonunu kendi belirlemişti.

Bir evlat benzer olaya bakarak, inanmıyorlar veya günah içinde yüzüyorlar diyerek anne babasına darılamaz, tavır alamaz, inkarcı diye dışlayamaz. Aksine onlara iyi davranılması konusunda ayet emri bulunmaktadır. Anne baba ile Allah’ın emri çatışırsa Allah’ın emri tercih edilir. Allah’a isyan söz konusu olunca (Hayat tehlikesi yoksa) daima Allah’ın emrine uyulur. İnkarcılığa, günahlara teşvik eden anne baba dinlenmezse günah olmaz. Ancak güzel bir şekilde idare etmek, karşı gelmemek gerekir. Çünkü Kur’an, anne babanın inkara zorlaması konusunda onlara itaat edilmemesini emrederken, onlarla daima iyi geçinmeyi de istemektedir (31/15).

Darıldığınız kimse varsa, sebep ne olursa olsun küs olmadığınızı bildiriniz. İnsan kimseyle devamlı görüşmek, sıcak ilişkiler içinde olmak zorunda değildir. Gerçekten ciddi problem sonucu küslük oluşmuş olabilir. Fakat bu, dargınlık duygusunu yok etmemize engel olmamalıdır. Allah’ın nazar ettiği, ayetin ifadesiyle misafir gibi geldiği (8/24) Rahmet bahçesi o kalpte, bu dargınlık duygusunu görmemelidir. Bizim, insanlara karşı tutum belirleyici olmamız gerektiği gibi, tutumlarımızdan Allah’a karşı da sorumlu durumdayız. İnsanları hoşnut edemeyebiliriz, ama O’nu hoşnut etmeyi düşünmeliyiz.

3) Terk edilme duygusu
Her insan, terk edilmenin, dargınlıktan çok daha ağır olumsuz sonuçlar doğurabileceğini bilir. Bu eşi ve yaşlı anne babayı yaralar, mutsuz eder. Özellikle çocuklarda hayatlarını etkileyecek ruh ve kişilik bozukluğuna yol açar. Anne babası tarafından terkedilmiş sokak çocukları denilen, aslın da sokağın değil bizim çocuklarımız olan kimsesiz yavruların suça ne kadar meyilli oldukları, görsel basında gözler önüne serilmektedir.

Terk edilen çocukta oluşacak kişilik bozukluğundan söz ederiz ancak esas kişilik bozukluğu, onu terk eden anne babada bulunmaktadır. Cahiliye döneminde doğan çocuğunu kumların derinliklerine terk eden bir baba, yaptığını anlatınca Allah Rasülü, göz yaşlarını tutamamıştı. Şimdi çöp bidonlarına bırakılan, bir çöp gibi dökülen yavruları duyuyor görüyoruz da acaba bir damla gözyaşı döküyor muyuz?

Terk edilmişlik, insanın ruh gücüne vurulan öldürücü ciddi bir darbe gibidir. İnsanın içindeki güven ve bağlılık duygusunu yok eder. İradesini felce uğratır. Rüzgar önünde savrulan bir yapraktan farksız hale getirir. Ayrılıkların ve dargınlıkların oluşturduğu itilmişlik ve değersizlik duygusunu dörde katlar ve her kötü müdahaleye ve alışkanlığa son derece açık ve yatkın hale getirir. Tıpkı kurtlar vadisine tek başına bırakılan bir kuzu bir ceylan gibi canavarların merhametine bırakılmış olur. Terkedilmiş kimseler kendilerini değişik şekillerde çok kolay terk ederler, hayata karşı dirençleri kalmaz. Çünkü Ruh sevgi, bilgi ve ilgi olmadıkça nefes alamaz, yaşamak bile istemez. Terk edilmişlik değersizlik duygusunun gelişmesini de sağlar.

Anne babanın terk ettiğine yöneticiler ve varlıklı aileler, topyekün bir millet sahip çıkmalıdır. Yukarıdaki ayetler bu konuda yetim ve yoksulu ezmemeyi, sahip çıkmayı, yol göstermeyi ve bakımını sağlamayı açıkça emretmektedir. Her beldede varlıklı aileler “kimse yok mu?” diye vicdan çığlıkları atan kimsesizleri terk edilmişleri duymuyorlarsa arayıp bulmuyorlarsa sorumlu olurlar.

Allah hiçbir kulunu terk etmez, Peygamber de ne evlatlarını ne de sorumlu olduğu toplumundan bir ferdi terk etmişlerdir. İnanan bir insanın da farklı bir tutum sergilemesi düşünülemez. Ayetlerden bu konuda hassas olunması mesajını alabiliriz.

Bu tarz olumsuz duygu yaşadığımızda, yukarıdaki ayetten iktibasla: “Rabbim merhametlidir, değer verdiği bir kulunu yalnız bırakmaz!” diye dua edebiliriz. Namazda bu süreyi okurken, bu anlamların ruhta tatlı bir ünsiyet ve huzur meydana getireceğinden kuşku yoktur.

4) Yalnızlık duygusu
Ayrılık, darılmak, terk edilmek ve aranmamak, insana yalnızlık, itilmişlik, önemsizlik duygusu yaşatır. Çocuğumuza darıldığımız zaman, "sen konuşulmaya değer biri değilsin, sen beraber yaşanmaya değmezsin, önemsizsin, bana layık değilsin" mesajlarını iletmiş oluyoruz. Bu açıdan ayetleri bir kez daha okursanız benzer manaları hissedebilirsiniz.

Belli yaşlarda, belirli meslek sahiplerinin ve ibadet sevenlerin yalnızlığında olumlu taraflar da vardır kuşkusuz. Olumsuzluğuna bakıldığında en başta ruhta meydana getirdiği değişik üzüntü ve sıkıntılar akla gelmektedir. Yalnızlığın sebebine göre getirdiği olumsuz duygu ve düşünceler de farklı olmak durumundadır. Ayrıca insanın inanç, mizaç ve kültür yapısına, aile ve çevresine göre hissettikleri de farklı olabilir.

Genel olarak yalnızlığın getirdiği en büyük risk, bilinçaltı bombardımanına uğramaktadır. Dış etkilerden serbest kalan zihin, uykuda olduğu gibi, geçmiş olaylara sürekli dalıp çıkar veya geleceğin endişeleri ile boğuşur durur. Taze yaşamış olduğu ve tesirinden kurtulamadığı bir olay üzerinde yoğunlaşır ve sonuçta sıkıntı, üzüntü, kaygı, korku, öfke gibi olumsuz duyguların kıskacında ıstırap çekmeye ve kıvranmaya başlar.

Bu yönüyle yalnızlık resmen bir laboratuar çalışmasına dönüşür, duygu ve düşünce elleriyle eski dertler hormonlaşır ve yeni yeni dertler üretilir. Bu eylemler devam ettiği sürece de Ruh adasında kendine bambaşka bir yaratıklar dünyası kurmuş, kendi sonunu kendisi hazırlamış olur. Yalnızlık kadar insanın kendisiyle savaştığı, kendi düşmanını kendi elleriyle ortaya çıkardığı, tehlikeli ikinci bir cephe göstermek imkansız gibidir.

Peygamberimiz, yalnız kalmanın başta gelen tehlikesini, şeytana boy hedefi olma ve kötülüklere açık bulunma olarak özetlemektedir. Çünkü yalnız insan, meşgul edici faaliyetlerden ve olumlu dış uyarıcı ve etkilerden bir soyutlanma hali yaşadığından, Ruh, şeytan ve nefsin ortak hücumuna karşı koyacak gücü kendinde bulamayabilir. Bir de, olumsuz bir arkadaş veya sesli veya görüntülü cazip vasıtalar onu etkiliyorsa, günahlara ve kötülüklere kayması, akıp gitmesi çok kolay olacaktır.
Dinimiz, ibadeti bile tek başına yapmayı değil cemaat halinde eda etmeyi istemektedir. Dileyen yalnız da ibadet yapabilir. Ancak üç beş kişiyle de olsa birlikte olanın, hem sevabına hem de lezzetine, her zaman ulaşamaz.
İnsanı tedirgin eden yalnızlık duygusuna karşı Kur’an’da çok güzel bir öneri vardır. İnsanı hem yalnızlık duygusundan kurtarır hem de bütün günah ve kötülüklere ve bilinçaltının postaladığı üzüntü, korku, öfke ya da dürtü uyandıracak görüntülere karşı koruma altına alır: “Hüzünlenme! (Yalnızlık sıkıntısı çekme!) Allah bizimle beraberdir!” (9/40). Ayetin devamında olay şöyle bağlanır. “Allah onların kalbine huzur ve rahatlık indirir..!”
Yalnız kalmak yanlış, yalnızlığı yanlış arkadaşla paylaşmak, o yalnızlıktan daha da yanlış..!

Namaz!.. zamanı aydınlatır, insanı asla yalnız bırakmaz..!

5) Güven duygusu
Ayetleri incelediğimizde iki yönlü bir güven oluşturulduğunu fark ediyoruz. Peygamberimize hali hazırdaki durumu itibariyle, yalnız bırakılmadığı, vahiy kesilmesinin geçici olduğu, desteğinin süreceği teminatı verildiği gibi, gelecek zaman içinde bir kısım zaferlere ulaşacağı müjdesi veriliyor.

Peygamberlerde toplumlarına sürekli “Emîn” olduklarını, hiçbir ücret ve menfaat istemediklerini sürekli ifade etmişler (26/107) ve davranışları ve yaşantılarıyla bunu göstermişlerdir. Peygamberimize, daha Peygamberlik gelmeden önce “Muhammedü’l-Emîn” dendiğini hepimiz biliriz.

Güven duygusu, yukarda sıraladığımız olumsuz ve Ruh sağlığı için zehir niteliğindeki duygulara karşı bir panzehir gibi işlev görmekte, ortaya çıkabilecek olumsuzlukları bertaraf etmektedir.

Çocuklarımızın sağlıklı gelişmeleri için bu duygunun ne kadar önemli olduğunu vurgulamaya gerek bile yoktur. Ayetlerde hissettiğimiz gibi, çocuğumuzu veya güven sorunu yaşayan birini karşımıza alıp konuşmak, dinlemek ve benzer telkinlerde bulunmak, hem moral hem de başarı açısından son derece önemlidir. Çünkü güven duygusu, hem korku, endişe ve üzüntüleri giderir hem de ruha yeni bir güç, açılım ve şevk kazandırır ve azimle başarıya koşmada bir motor gücü oluşturur.

Güven duygusunu oluşturmada iç dış bütünlüğü en az güven duygusu kadar önemlidir. Ayet “Yapmadığınız şeyleri niçin söylüyorsunuz?” der ve bunun Allah katında büyük suç olduğunu vurgular (61/2). En büyük güven düşmanının, yalan olduğunda kuşku yoktur. Bu hassas durumu Peygamberimizin, “Şaka da olsa yalan söylemeyin!” demesinden daha iyi anlayabiliriz.

Ve Mevlana derki;

“Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol!”

6) Duygu ve düşünce iletisi
Ayetlerden algıladığımız bir başka güzellik, duygu ve düşüncelerimizin iletilmesi ve güzel biçimde iletilmesi, karşı tarafın duygu ve düşüncelerine uygun ve etkili biçimde iletilmesi gerçeğidir. Ayetlerdeki iletilerden, bir taraftan duygusallık hissediliyor diğer taraftan da zihinsel mesajlar..!

Yukarda ele aldığımız Yakup ve Yusuf ile Musa ve annesiyle ilgili olaylarda benzer yaklaşımı görmek mümkündür.

İnsan hem kalbiyle hem de aklıyla yaşayan bir varlık olarak, hislerinin coşturulmasına da mantığının doyurulmasına da muhtaçtır.

Çoğunlukla ya duygu ve düşüncelerimizi iletmeyiz, ya da iletmeyi beceremeyiz. Çünkü yeterince eğitilmemişiz, taklit edecek örnek görememişiz, gördüklerimize de erişememişiz!.. Gözü yaşlı insanlardan istifade edememişiz!..

Özellikle erkekler için, “Ağlamaz, duygularını ifade edemez!” gibi bir bilinç kalıplaması, programlaması hatta saplantısı vardır. Bunu duydukça erkek çocuğu, kendini böyle olmaya ve davranmaya zorunlu hisseder, babasını ve çevresini kopyalar. Çünkü bu bir erkeklik sorunudur!..

Oysa tatlı, yumuşak ve samimi söz, mantıklı yaklaşım ve tutarlı davranışla gerekli ilgi, duygu iletiminin vazgeçilmez öğeleri olduğu gibi, gözyaşı da bu konuda önemli bir paya sahiptir. Şüphesiz ağlamak anlamlı amaçlar uğruna olursa gerçek bir anlam ifade eder. Yoksa timsahlar da ağlar”. Yusuf”un yerine yalancı kan taşıyan gömleğini Yakup’a getirenler de göz yaşı taşıyorlardı! (12/16).

Kur’an erkeklerin ağlamasından, hem de hüngür hüngür ağlamasından söz eder. Ayeti aynen almalıyız: “Peygambere indirileni duydukları zaman, Hak adına yakın buldukları bu gerçekten dolayı, gözlerinden yaşların boşanıp aktığını görürsün ve Rabbimiz iman ettik bizi şahitlerden yaz derler.” (5/83),

Diğer ayet: ”Savaşa gidecek binekleri ve harcayacak bir şeyleri olmadığından dolayı gözlerinden yaşlar boşaltan kimselere, katılamadıkları için sorumluluk yoktur!” (9/92).

Ve son ayet: “Kazandıkları bir sürü günah karşısında az gülsünler ve çok ağlasınlar!” (9/82).

Peygamberimiz gözyaşının cehennem alevlerini söndürdüğünü, nöbet tutan askerin gözüyle, Allah saygısından ağlayan gözün cehennem yüzü görmeyeceğini belirtir.

Samimi ağlayan göz sahibinin, ruh hastalıkları çekmeyeceğini, kişilik bozukluğuna düşmeyeceğini söylemek abartı mı olur?..

Duha süresinden yola çıkarak, buraya kadar daha çok içe dönük ve duygu ağırlıklı yaklaşımlara dikkat çektik. Şimdi daha ziyade düşünceye, akıl mantık ve teknik açıdan dışa yönelik yaklaşımlara bakmaya çalışalım.

B) DIŞ PLANLAMA
Ruh dünyasında hastalık hissedenler, psikolojik rahatsızlıklardan şikayeti olanlar için ilk üç madde Ruh planlaması adına çok önemlidir.

1) Gerekçe belirleme
Tek gerekçe Cenab-ı Hakkın rızasıdır. Bu mesaj da ayetlerden rahatlıkla okunuyor. Peygamberimizi olduğu gibi Rabbimiz bizi var etti, nimetlerle donattı, barındırdı, hidayet yoluna iletti, ev bark, mal mülk sahibi yaptı. Ona şükür borçluyuz. Birisine yaklaşıp duygu ve düşüncelerimizi açmak istediğimizde, yardım elini uzatmayı teklif ettiğimizde, bu davranışımızın sebebini soracaktır. Biz de hiçbir menfaat ve karşılık beklentim yok, sadece Allah rızası için yapıyorum diyeceğiz.

Okula giderken, evlenirken, askere giderken, iş kurarken, insanların inancına, ilmine, geçimine yardım amacıyla hizmetler yaparken ana gerekçemiz daima Allah’ın rızası olmalıdır. O razı olduktan ve sevdikten sonra bizi insanlara zaten sevdirecektir.

Gerekçe başta bu kadar mükemmel ve eşsiz olunca, bu yolda yapacağımız her iş ve ürettiğimiz eserler de aynı yüksek standartlara sahip olacaktır. Ayetin belirttiği gibi, biz en mükemmeli yapacağız çünkü Allah, Peygamberi, inananlar ve bütün insanlık yaptığımız işi denetleyecek, beğenecek, ödül verecektir (9/105).

2) Hedef belirleme
Tek hedef Ahiret olmalıdır. Ayette belirtildiği gibi bu dünya hayatımıza göre daha iyi olacaktır. Çünkü faniyiz, ölümlüyüz. Biz aslında oranın mülküyüz. Buraya basit olarak getirilmişiz, mükemmel alemlere uygun bir mükemmellik kazanmak için burada geçici olarak bulunuyoruz.

Şu an hangi yaştasınız? Neden? Çünkü zaman geçiyor, yaşları eskitiyorsunuz. Demek ki yarın başka bir yaşta olacaksınız!.. Fakat yarınlarınız tükenecek ve basacak yaş bulamayacaksınız. Yaşlanma sonucu, yaşadığınız bu dünya limanından demir alıp hiç yaşlanmayacağınız bir alemin limanına yanaşacaksınız…

Genç insanlar, yıllarının çabuk geçmesini isterler. Çünkü bu yılları yaşamışlardır ve yaşamadıkları yılların tadını merak etmektedirler. Ayrıca kendilerini gerçekleştirmek ve hedeflerine ulaşmak için yılların geçmesi gerektiğinin farkındadırlar. Oysa geçmesini istedikleri her yılla beraber, ömürlerinden bir yıl yemektedirler ve mukadder sona bir yıl daha yaklaşmaktadırlar. Yılları yiye yiye, yenecek yıl kalmayacak ve gerçekleştirecekleri bütün dünyalık hedefleri tükenecektir.

Ya ölüm sonrası? İşte esas büyük hedef bu olmalıdır. Dünyadaki bütün irili ufaklı hedefler, bu büyük hedefe ulaşma yolunda birer basamak ve aracı yapılmalıdır.
Dünyayı asla terk edemeyiz, bırakamayız, çünkü bizi hedefimize ulaştıracak ana materyaller burada bulunuyor. Yoksa yere indirilmezdik. Çünkü ayet dünya içinde belli hedef ve sonuçtan bahsediyor; Peygamberimize dünyada verilecek ve memnun kalacağı başarılardan söz ediyor. Ama dengeyi sağlayacak ve meşru dünya zevkleriyle yetinmesini bileceğiz, finalimizde hep ahiretin olduğunu da unutmayacağız.

Son iki madde insanın dünyada bulunuş amacına yönelik olduğundan, ruhsal hayatın belkemiği sayılır. Bütün duygular, düşünceler ve davranışlar bu merkeze yörüngeli olarak biçimlenir.

Allah ve ahiret inancı çocuklarımızın olumlu kişilik sahibi olması ve güzel davranışlar sergilemeleri için ekmek ve su kadar gereklidir.

3) Tutum ve davranış belirleme
Üç ayette Peygamberimizin şahsında üç eylem tarzına dikkat çekildiği görülebilmektedir.
* Maddi manevi hamisiz kalmış, himaye edecek kimsesi olmayan insanlara sahip çıkılması.

* Amaçsız kalmış, ne yapacağını bilemez durumda olan insanlara yol gösterilmesi.
* İşsiz ve yoksul durumdaki insanlara el uzatılması…

Allah’ın anlatılması ve insanlara sahip çıkılması çalışmaları, dünyadaki genel tutum ve davranış şeklimiz olarak algılanabilir.
Ayetler Peygamberimizden, yetim ve yoksula sahip çıkmasını ve Rabbini sürekli anlatmasını istemektedir. Ki bu eylem ve aksiyon planlaması anlamına gelebilir.
İster hakiki ister mecazi anlamda ele alalım, neslimiz bugün hem maddi açlık hem de manevi yokluk çekmektedir. Ya bedensel olarak gerçek anne babadan yoksun bir yetimdir, ya da gerçek eğitim ve öğretimle, ruh bütünlüğü içinde evlat yetiştirme anlamında, anne babadan yoksundur. Hangi insanla konuşursanız konuşun, ya ekonomi mağdurudur ya da ruhsal yapı mağduru!..
Kimi insanlar da vardır ki maddi planda yetim ve öksüz değildir, mesleği vardır ve ekonomik açıdan fazlasıyla güçlüdür. Ne var ki duygu ve düşünce yoksuludur, misyon sahibi değildir, amaçsız ve hizmetsiz, gaflet ve günahlar içinde yolunu şaşırmış bedensel bir hayat yaşamaktadır. Hayat enerjisini fani zevkler uğruna boş yere tüketmektedir.
Ve her insan aslında bir “Sâil” dir. Yani maddî yardım isteyeni (51/19) olduğu gibi, manevî yardım isteyenidir de!.. Sevgi arzula yan, İlim ve hikmet isteyen (12/7), ilgi bekleyendir. Kalbinin nurlanmasını, aklının aydınlanmasını, davranışlarının yönlendirilmesini hasretle talep edendir…
Sokaklarda, sokak aralarındaki kafelerde, salonlarda eğlence yerlerinde pek çok insan, lisan-ı halleriyle aslında neyi istediklerini bağıra bağıra ilan etmektedir.

4) Empati kurma
Ayetlerde Peygamberimizin kendisinin bizzat yetim olduğuna, kişisel olarak servet sahibi olmadığına vurgu yapılarak, kendisini yetim ve yoksulların yerine koymasına, onları düşünmesine ve yardım etmesine dikkat çekiliyor. Empati adına yazılmış eserler vardır. Psikodramada bu, tedavi yöntemi olarak kullanılmaktadır.
Peygamberimiz asırlar evvelinden insanlara bu gibi konuların ötesinde, insanların ruh dünyalarına ışık saçan, sonsuzluğun perdesini aralayan huzur veren benzer eşsiz prensipler hediye etmiştir.
Mesela: “Kendiniz için istediğinizi Müslüman kardeşiniz için de istemedikçe gerçek imana ermiş sayılmazsınız!”. Bu, kendini karşıdaki insanın yerine koyma, onun duygu ve düşüncelerini anlama prensibinin ifade edilmesidir. Yine mesela: “Müminler bir vücudun organları gibidir, birinde meydana gelen bir rahatsızlık diğerleri tarafından da hissedilir!” Konu en yakın daireden başlatılır ve “Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir!” uyarısı yapılır.
Zina konusunda zorlandığını içtenlikle itiraf eden bir genç, Peygamberimizin yanından aklı ve kalbi doyurulmuş olarak ayrılmıştı. Çünkü ona, kendisini başkalarının yerine koyması öğretilmiş, başkalarının duygu ve düşüncelerini anlayarak, kendisini kötülük yapmayı düşündüğü insanların yerine koyarak, o gözlerle olaya bakması sağlanmıştı. Kendi kız kardeşine yapılmasını istemediğini sen de başkasının kız kardeşine yapamazsın mesajı verilmişti!..

Bu gibi tavsiyeler asla teorik planda kalmamış, Sahabi Kiramda anında mâkes bulmuş ve tarihe örnek olacak davranışlar sergilemişlerdir. Bu konudaki bir şeref levhası, Ensar Muhacir arasındaki kardeşlik, yardımlaşma ve paylaşma konusudur. Ensar, Mekke’den Medine’ye gelmiş insanlara bütün varlıklarını açmışlar, yarısını paylaşmayı peşinen kabul etmişlerdir.

Gerçekten inanmış, dini gerçek duygu ve düşünceleriyle yaşayan bir mümin, doğal bir empati uzmanı sayılabilir. Çünkü kalbi ve zihni anında otomatik bir tepki vermekte ve “En hayırlı insan olmak için!” her müminin, hatta insanın imdadına koşmaktadır. Tarih, inanmış ecdadımızın, insanlık adına yardıma koşmanın örnekleriyle de doludur. Yaşadıklarını onlara da yaşatmışlardır.

Günümüz dünyasında yaşayabilenlerle yaşayamayanlar, lüks için de sefahat sürenlerle açlıktan kırılanlar arasındaki dengesizlik, empatinin hangi dünyalarda gerçekten uygulanmış olduğunun bir göstergesidir.

Ayrıca ibadetlerimiz başlı başına söz konusu yaklaşımı bil-fiîl yaşatan vasıtalardır. Oruçlu insanın açlığı tatması, hep aç yaşayanların halini anlaması ve yardımına koşması adına eşi bulunmaz ve ibadet adına yaşanan bir olaydır. Zenginle fakir camide saf tutar, omuz omuza gelir. Burada da benzer duyguların transferi söz konusudur.

4 Aralık 2020 Cuma

Sağlık Bakanlığı Farklı Alanlarda 12.000 Sözleşmeli Personel Alacak

DUYURU

(01 Aralık 2020)

KPSS-2020/14

Sağlık Bakanlığının

Sözleşmeli Pozisyonlarına

Yerleştirme Yapmak İçin

Adaylardan Tercih Alınması

Sağlık Bakanlığının sözleşmeli pozisyonlarına, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilmek üzere yerleştirme yapılacaktır. Adaylar, Sağlık Bakanlığı KPSS-2020/14 Tercih Kılavuzuna saat 11.00'den itibaren aşağıdaki bağlantıdan erişebileceklerdir.

Adaylar tercihlerini, 01 - 07 Aralık 2020 tarihleri arasında yapabileceklerdir. Tercih işlemleri, 07 Aralık 2020 tarihinde saat 23.59'da sona erecektir.

Tercih işlemleri, Ek’te yer alan KPSS-2020/14 Tercih Kılavuzu kurallarına göre, ÖSYM'nin https://ais.osym.gov.tr internet adresinden T.C. Kimlik numarası ve aday şifresi kullanılarak bireysel olarak yapılacaktır. Adayların tercih işlemleri için kılavuzu dikkatlice incelemeleri gerekmektedir.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
ÖSYM BAŞKANLIĞI

Sağlık Bakanlığı KPSS-2020/14 Tercih Kılavuzu

https://gonul-erleri.blogspot.com/2020/12/saglk-bakanlg-farkl-alanlarda-12000.html